Celem głównym kontroli było zbadanie prawidłowości zaplanowania, przygotowania i przeprowadzenia wybranych inwestycji w sześciu województwach. Kontrolą objęto lata 2010–2022 (do 14 października 2022 r.). Według NIK, aż 14 z 16 zbadanych inwestycji realizowano nieprawidłowo, w tym część niezgodnie z dokumentacją projektową. 

"Zaniedbania przy dwóch inwestycjach mogły zagrażać życiu i zdrowiu ludzi bądź bezpieczeństwu obiektów. Izba stwierdziła też przypadki niedotrzymania terminów wykonania zadań i naruszenia Prawa zamówień publicznych" - czytamy w komunikacie NIK.

Wybrane ustalenia kontroli w podziale na województwa

Kujawsko-pomorskie

Przebudowa i rozbudowa Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. L. Rydygiera w Toruniu (Kujawsko-Pomorskie Inwestycje Medyczne sp. z o.o. z siedzibą w Toruniu)

Pracownicy Kujawsko-Pomorskich Inwestycji Medycznych Sp. z o.o. nie dysponowali, według NIK, informacjami o całokształcie planowanego zamierzenia budowlanego. W efekcie wykonanie pierwszej z czterech umów zawartych z projektantem zostało wstrzymane na prawie 26 miesięcy, a spółka poniosła koszty ugody sądowej w wysokości 483,6 tys. zł. Umowę na roboty budowlane zmieniano 20-krotnie (na dzień 21 sierpnia 2022 r.). Zakres i wartość wprowadzonych zmian wykraczała poza pierwotne zobowiązania umowne. W konsekwencji roboty budowlane zakończyły się 879 dni po terminie, a ich koszt wyniósł 424 870,3 tys. zł i był o 88 456,4 tys. zł wyższy od pierwotnej wartości kontraktu. Spółka zlecała roboty dodatkowe wykraczające poza przedmiot zamówienia (zwiększenie liczby pięter garażu wielopoziomowego Szpitala), naruszając m.in. art. 140 ust. 1 Pzp.

Projekt i budowa drogi ekspresowej S5 na odcinku Nowe Marzy–Bydgoszcz–granica województwa kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego 

W kilku wypadkach stwierdzono niezgodności budowy odcinka drogi S5 (MOP Żnin Wschód i MOP Żnin Zachód) z dokumentacją projektową, co w przyszłości może mieć negatywny wpływ na trwałość nawierzchni;

Budowa mostu nad Notecią wraz z przebudową drogi gminnej nr 150833C w miejscowości Kobylniki oraz nadzór nad jej realizacją (Urząd Miejski w Kruszwicy)

UM w Kruszwicy nie przeprowadził kontroli okresowych stanu technicznego przedmiotowej drogi przed jej przebudową. Przeglądów rocznych nie wykonywano w latach 2011–2020, a ostatni przegląd pięcioletni zrealizowano w 2014 r.;

Świętokrzyskie

Budowa obwodnicy Morawicy i Woli Morawickiej w ciągu drogi krajowej nr 73 Odcinek I (Kielce m. Brzeziny/Morawica) – w systemie „projektuj i buduj” (Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Kielcach)

Jak wskazuje NIK, na etapie projektowania GDDKiA o/Kielce nie uwzględniła, pomimo jej zdiagnozowania na etapie konsultacji (w ramach przygotowania inwestycji), konieczności wykonania robót dotyczących m.in. zwiększenia bezpieczeństwa ruchu i poprawy dojazdu do spółek mających siedziby przy przebudowywanej drodze krajowej (DK 73). Skutkowało to koniecznością poniesienia na etapie wykonania projektu dodatkowych kosztów w wysokości 371,3 tys. zł.

Od 16 marca do 16 maja 2022 r. zaniechano z kolei potrącenia bezspornej należności z wynagrodzenia wykonawcy, w kwocie 130,4 tys. zł, z tytułu stwierdzonej niewłaściwej jakości robót;

Rozbudowa hali laboratoryjnej nr 4 w ramach projektu CENWIS (Politechnika Świętokrzyska)

Przekazany Politechnice Świętokrzyskiej w lipcu 2017 r. skorygowany projekt budowlany hali nie zawierał projektu instalacji gazowej, choć wykonawca oświadczył, że dokumentacja była w stanie zupełnym i kompletnym - wytknęła NIK. W protokole zdawczo-odbiorczym Uczelnia potwierdziła kompletność przedłożonej dokumentacji, a wykonawca na tej podstawie wystawił fakturę na kwotę 73,7 tys. zł, którą opłacono we wrześniu 2017 r. Braki te ujawniono dopiero w kwietniu 2018 r. na etapie przygotowania postępowania przetargowego. W konsekwencji konieczne było wystąpienie o zmianę decyzji o pozwolenie na budowę.

Lubelskie

Modernizacja oświetlenia ulicznego w Lubartowie (Urząd Miasta Lubartów)

Pomimo że inwestycję rozpoczęto zgodnie z umową, jej zakończenie nastąpiło - zdaniem NIK - po 223 dniach po terminie z niej wynikającym. Kontrola wykazała także, że nadzór nad inwestycją sprawowany był nieprawidłowo, w wyniku czego nierzetelnie dokonano odbioru dokumentacji powykonawczej. Nie wniesiono do niej uwag mimo braku dokumentów takich jak: dziennik budowy, protokoły odbioru robót ulegających zakryciu, cztery protokoły pomiaru natężenia oświetlenia.

Ponadto część obliczeń w przedłożonych protokołach z pomiarów natężenia oświetlenia na dwóch ulicach została źle wyliczona.

Opolskie

Przebudowa i modernizacja Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu na cele kulturalne i edukacyjne (Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu)

Kontrola NIK wykazała, że w postępowaniu przetargowym z listopada 2016 r. na opracowanie projektu budowlano-wykonawczego, a także kosztorysu inwestorskiego dla przebudowy i modernizacji systemu wentylacji i klimatyzacji oraz systemu elektroakustycznego i oświetleniowego Teatr dokonał oceny podstaw wykluczenia wykonawcy na podstawie nieaktualnego zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego, choć na mocy Pzp powinien był wezwać go do złożenia aktualnego dokumentu.

W 2017 r. w zakresie kwalifikowalności wydatków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020 nie zachowano określonego w Wytycznych siedmiodniowego terminu składania ofert w procedurze zapytania ofertowego dotyczącego świadczenia obsługi prawnej inwestycji. W konsekwencji Instytucja Pośrednicząca nałożyła na Teatr 25 procentową korektę finansową.

Dodatkowo w lutym 2018 r. Teatr udzielił zamówienia o wartości 418,2 tys. zł na zarządzanie projektem i pełnienie nadzoru inwestorskiego wykonawcy, który podlegał wykluczeniu z postępowania przetargowego.

NIK negatywnie oceniła też samą realizację inwestycji, jak i nadzór nad jej wykonaniem. Stwierdzono wypadki naruszenia warunków technicznych i wymogów w zakresie bezpieczeństwa użytkowania niektórych elementów obiektu budowlanego. 

Poprawa funkcjonowania systemu transportu publicznego oraz zastosowania rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo ruchu drogowego w obrębie stacji kolejowej Opole Wschód (Miejski Zarząd Dróg w Opolu)

Według NIK, w trakcie realizacji inwestycji wystąpiły istotne zmiany wpływające na zakres, termin i wartość wykonywanych robót budowlano-montażowych. Stało się tak przede wszystkim z powodu kolizji prac w nasypie kolejowym budowanym przez Zarząd z inwestycją kolejową realizowaną w tym samym czasie i na tym samym terenie przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarząd odrzucił rozwiązanie zaproponowane przez wykonawcę, pozwalające zrealizować roboty zgodnie z harmonogramem i bez zwiększania kosztów, a podjęte działania wydłużyły czas realizacji zadania co najmniej 10 miesięcy i skutkowały wzrostem jego kosztów o 3 273,2 tys. zł brutto. Stwierdzono także zawyżenie kosztów wykonania dwóch obiektów o łączną kwotę co najmniej 3 702,6 tys. zł.

Zachodniopomorskie

Wykonanie usług architektonicznych i inżynieryjnych w zakresie projektowania oraz robót budowlanych dla zadania inwestycyjnego Konsolidacja siedziby Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego w Szczecinie (Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego)

"Stwierdzono tu zagrożenie dla życia, zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa obiektu – do 10 października 2022 r. nie usunięto dwóch z czterech nieprawidłowości stwierdzonych przez osobę przeprowadzającą kontrolę okresową budynku, tj. braku wyposażenia drabin pionowych dachowych w kosze i urządzenia powstrzymujące spadanie z prowadzeniem na sztywnej prowadnicy i braku ich uziemienia oraz niewłaściwym wyprofilowaniu posadzki w pomieszczeniu węzła cieplnego" - stwierdziła NIK.

Modernizacja dostępu drogowego do Portu w Szczecinie: przebudowę układu komunikacyjnego w rejonie Międzyodrza – Podzadanie nr 2 „Rozbudowa i przebudowa ulicy Gdańskiej w rejonie Estakady Pomorskiej w Szczecinie” (Szczecińskie Inwestycje Miejskie sp. z o.o.)

Kontrolerzy NIK stwierdzili w tym wypadku odstępstwa od warunków określonych w Szczegółowej Specyfikacji Technicznej i założeniach projektowych, a mianowicie nie zapewniono prawidłowej realizacji części przedsięwzięcia (np. w zakresie grubości poszczególnych warstw jezdni i chodnika).

"Przekroczenie dopuszczalnych odchyłek wystąpiło również w odniesieniu do drogi rowerowej. Być może stało się tak, ponieważ Szczecińskie Inwestycje Miejskie Sp. z o.o. nie skorzystały z gwarantowanej umową pomocy laboratorium sprawdzającego, nie przeprowadziły komisyjnego badania i odkrywek, zaś weryfikację grubości ułożonych warstw prowadziły jedynie na podstawie próbek przedkładanych przez wykonawcę" - stwierdziła NIK.

"Ujawnione nieprawidłowości wskazują, że kierownicy niemal wszystkich skontrolowanych jednostek nie zapewnili adekwatnych i skutecznych mechanizmów kontroli gwarantujących prawidłowe przygotowanie oraz wykonanie inwestycji. Powyższe jest przedmiotem wniosków Najwyższej Izby Kontroli do kierowników wszystkich kontrolowanych jednostek" - podsumowała NIK.

js/