Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do organów 24 gmin i 12 powiatów, w których w 2019 i 2020 r. przyjęto - nadal obowiązujące - uchwały „anty-LGBT” i wnosi, by je uchylić. Dalsze obowiązywanie uchwał naraża mieszkańców na utratę unijnego finansowania - przestrzega RPO.
"Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że samorządowe uchwały "anty-LGBT" podjęto bez podstawy prawnej i są nieważne z powodu rażącego naruszenia prawa. W związku z tym organy samorządów, gdzie takie uchwały jeszcze obowiązują, powinny uwzględnić ich ocenę prawną dokonaną przez NSA" - przypominapodkreśla RPO Marcin Wiącek.
Listę samorządów do których zwrócił się RPO publikujemy w załączniku.
Z wyliczeń Biura Rzecznika wynika, że (na 10 lutego 2023 r.) dziewięć samorządów, do których wystąpił RPO, uchyliło swe uchwały. Były to rady powiatów: Zamość i Kolbuszowa oraz gminy: Końskowola, Świdnik, Przeworsk, Moszczenica, Jordanów, Zarzecze i Szerzyny.
W niektórych przypadkach poprzednie uchwały zastąpiono Samorządowymi Kartami Praw Rodzin. Inne samorządy albo nie podjęły żadnych działań w celu uchylenia uchwał, albo takie projekty upadły w głosowaniu. W pięciu przypadkach, w których RPO nie otrzymał odpowiedzi, skierowano ponaglenia.
"Dalsze obowiązywanie uchwał naraża mieszkańców nie tylko na nierówne traktowanie, ale także na utratę finansowego wsparcia ze środków unijnych" - przestrzega Rzecznik.
Marcin Wiącek przypomina JST, że RPO podjął działania w celu wyeliminowania z systemu prawnego samorządowych uchwał dyskryminujących osoby nieheteronormatywne i transpłciowe jeszcze w 2019 r. Wtedy ówczesny RPO Adam Bodnar zaskarżył do wojewódzkich sądów administracyjnych dziewięć wybranych uchwał jednostek samorządu różnych szczebli.
"Wszystkie zaskarżone uchwały zostały uznane przez wojewódzkie sądy administracyjne za podjęte bez podstawy prawnej i nieważne z powodu rażącego naruszenia prawa" - wskazuje RPO.
"28 czerwca 2022 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne złożone od czterech wyroków wojewódzkich sądów administracyjnych - tym samym orzeczenia te stały się prawomocne, a ich treść została potwierdzona przez najwyższą instancję sądową. W związku z tym organy władzy publicznej powinny w swojej działalności uwzględnić dokonaną przez NSA ocenę prawną uchwał" - zaznacza Rzecznik.
"W świetle zapadłych rozstrzygnięć pozostałe uchwały tego rodzaju - niezależnie od tego, jakie były intencje organów je podejmujących - należy uznać za naruszające godność i dobre imię oraz ściśle związane z tymi dobrami osobistymi prawo do życia prywatnego określonej grupy mieszkańców jednostki samorządowej" - pisze RPO.
Rzecznik zwraca też uwagę na reakcje instytucji Unii Europejskiej wobec problemu, zwłaszcza co do wstrzymania przez Komisję Europejską wypłat środków unijnych, wprowadzenia do Umowy o Partnerstwie z Polską zapisu zakazującego finansowego wspierania samorządów, które nie przestrzegają unijnych zasad niedyskryminacji oraz cofania przez Komisję Europejską dofinansowania poszczególnym jednostkom samorządu terytorialnego.
"Zaniepokojenie w kwestii przyjmowania przez niektóre jednostki samorządu terytorialnego w Polsce uchwał skierowanych przeciwko „ideologii" LGBT wyraziła także Rada Europy. Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy przyjął natomiast rezolucję, w której wezwał polskie jednostki samorządu terytorialnego do ich uchylenia oraz wzmocnienia ochrony praw grup mniejszościowych, w tym osób LGBTI" - przypomina RPO.
"Działania te potwierdzają, że dalsze obowiązywanie uchwał, będących przedmiotem pism RPO, naraża mieszkańców nie tylko na nierówne traktowanie, ale także utratę finansowego wsparcia dla samorządu ze środków unijnych" - podnosi Marcin Wiącek.
RPO publikuje jednocześnie wpływające do Biura Rzecznika odpowiedzi jednostek samorządu terytorialnego i podkreśla, że wbrew zawartym w niektórych z nich twierdzeniom, sądy administracyjne rozpoznające skargi RPO wskazywały, że uchwały „anty-LGBT” nie stanowią jedynie deklaracji ideowych, a "mają charakter aktów władczych, podjętych bez właściwej podstawy prawnej oraz dyskryminujących osoby LGBT".
"Uchwały te, jako niezgodne z zasadą niedyskryminacji, wyrażoną w Konstytucji RP oraz w prawie unijnym, stanowią m.in. przeszkodę w dostępie do środków z funduszy UE. Mając zatem na względzie wartości, dokonaną przez sądy ocenę prawną uchwał oraz zobowiązanie do dbałości o zabezpieczenie praw mieszkańców poszczególnych wspólnot samorządowych, właściwe ich organy powinny wyeliminować podjęte uprzednio uchwały z obrotu prawnego" - konkluduje Rzecznik.
js/