Senat zgłosił w piątek wieczorem poprawki do nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. Wśród nich są poprawki dotyczące nauczycielskich emerytur stażowych i świadczeń kompensacyjnych. Nowelizacja wróci teraz do Sejmu.
Chodzi o nowelizację 15 ustaw, m.in. Karty Nauczyciela, ustawy o instytutach badawczych i Prawo oświatowe. Zmierza ona do przyznania prawa do emerytury na szczególnych zasadach nauczycielom, którzy podjęli pracę przed wprowadzeniem reformy emerytalnej z 1999 r., zwiększenia nadzoru kuratora nad szkołami oraz zliberalizowania przepisów dotyczące tworzenie na uczelniach studiów na kierunkach lekarskich i lekarsko-dentystycznych.
Senacka Komisja Nauki, Edukacji i Sportu zaproponowała 23 poprawki. Wszystkie zostały poparte w głosowaniu przez Senat. Głosowane były łącznie. Za ich przyjęciem było 51 senatorów, 44 było przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu.
Część poprawek dotyczy stażowych emerytur nauczycielskich i świadczeń kompensacyjnych. Zgodnie z nimi m.in. nie byłaby wymagana zgoda kuratora na podjęcie pracy przez nauczyciela, którzy przeszedł na emeryturę stażową, nie byłoby też ograniczenia wymiaru tej pracy do 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.
Poprawki zmierzają też do rozszerzenie grona uprawnionych do nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych o nauczycieli zatrudnionych w centrach kształcenia zawodowego i ustawicznego, młodzieżowych domach kultury, pałacach młodzieży, szkolnych schroniskach młodzieżowych oraz do umożliwienie nauczycielom pobierającym to świadczenie na pracę w szkole na stałe. Obecnie nauczyciele pobierający "kompensówki" mogą być zatrudnieni w szkole bez utraty świadczenia tylko do 31 sierpnia 2023 r., jeżeli w dniu nawiązania z nim stosunku pracy do szkoły uczęszczał co najmniej jeden uczeń będący obywatelem Ukrainy, którego pobyt na terytorium Polski jest uznawany za legalny.
Poprawki dotyczą także m.in. nadzoru kuratora nad szkołami, tworzenia na uczelniach kierunków lekarskich oraz instytutów badawczych.
Jedna z poprawek zmierza do wykreślenia z noweli zapisów dotyczących konieczności uzyskania pozytywnej opinii kuratora oświaty na połączenie w zespół szkół lub placówek niebędących szkołami lub placówkami artystycznymi lub włączenie do zespołu szkoły lub placówki niebędącej szkołą lub placówką artystyczną. Inna poprawka zmierza do usunięcia z nowelizacji zapisu o możliwości wykreślenia przez kuratora szkoły niepublicznej z ewidencji, jeśli nie zostaną zastosowane zalecenia wydane przez kuratora.
Jeszcze inna poprawka zmierza do usunięcia z noweli zapisów liberalizujących przepisy dotyczące tworzenie studiów na kierunkach lekarskim lub lekarsko-dentystycznym przez uczelnie, które nie spełniały warunków poddania się ewaluacji jakości działalności naukowej.
Senat przyjął również poprawkę, zgodnie z którą dyrektor instytutu badawczego ma posiadać co najmniej stopień naukowy doktora oraz co najmniej 5-letni staż pracy na stanowisku kierowniczym.
Zgodnie z nowelizacją, przejść na emeryturę na szczególnych zasadach, czyli w wieku niższym niż ustawowy (60 lat u kobiet i 65 lat u mężczyzn) będą mogli - po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy - nauczyciele, którzy łącznie spełnią następujące warunki: rozpoczęli przed 1 stycznia 1999 r. pracę na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, mają udokumentowany okres składkowy wynoszący co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat "pracy przy tablicy". Podstawę do obliczenia emerytury stażowej ma stanowić wysokość składek zewidencjonowanych na koncie nauczyciela, kapitału zakładowego oraz środków z Otwartych Funduszy Emerytalnych zewidencjonowanych na subkoncie.
Do przejścia na emeryturę na szczególnych zasadach będą mogli przejść począwszy od: 1 września 2024 r. (nauczyciele urodzeni przed 1 września 1966 r.); 1 września 2025 r. (nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1966 r., a przed 1 września 1969 r.); 1 września 2026 r. (nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1969 r.).
Nauczyciela, który przejdzie na emeryturę na szczególnych zasadach, a nie osiągnął wieku emerytalnego, będzie można zatrudnić wyłącznie w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, za zgodą kuratora. Wymiar zatrudnienia w szkole takiego nauczyciela nie będzie mógł być wyższy niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.
Nowela rozszerza grono uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, które jest odpowiednikiem emerytur pomostowych, o nauczycieli zatrudnionych w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. Obecnie świadczenia kompensacyjne przysługują nauczycielom pracującym w szkołach, przedszkolach, placówkach kształcenia ustawicznego, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii i w specjalnych ośrodkach wychowawczych
Wprowadza też większy nadzór kuratora, m.in. nad szkołami i placówkami niepublicznymi.
Po wejściu ustawy w życie organ sprawujący nadzór pedagogiczny będzie mógł polecić osobie prowadzącej niepubliczną szkołę lub placówkę niezwłoczne umożliwienie wykonania czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce, przy czym wykonywanie tych czynności powinno rozpocząć się nie później, niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania polecenia. Określono też wyraźnie termin usunięcia uchybień, w razie ich stwierdzenia przez organ nadzoru. Szkoła, placówka lub organ je prowadzący będą miały na to nie więcej, niż 30 dni. W przypadku braku reakcji na zamiar przeprowadzenia kontroli, jak i zignorowanie polecenia usunięcia jej wyników, na podstawie nowych przepisów, szkoła niepubliczna lub placówka może zostać wykreślona z ewidencji.
Nowelizacja przedłuża na lata 2024 i 2025 r. przepisy dotyczące finansowania zadań z zakresu oświaty i wychowania dla uczniów z Ukrainy.
dsr/ woj/