Zdarza się, że turyści korzystający z uroków danego regionu niszczą przyrodę. Jak można zapobiegać takim sytuacjom?

Przede wszystkim trasy turystyczne muszą być dobrze oznakowane. Poza tym muszą istnieć atrakcje, z których ludzie będą mogli korzystać. Jeżeli są zabytki, powinny być dostępne. Można zachęcać do brania udziału np. w ciekawych warsztatach. I oczywiście ludzie muszą wiedzieć, że coś takiego istnieje, czyli konieczna jest promocja. Te dwa ostatnie elementy nie są w Bieszczadach jeszcze zakończone. Ale realizujemy różne projekty, które pomogą osiągnąć ten cel.

Jednym z projektów jest „Zielony Rower”. Na czym polega ta inicjatywa?

Zielony rower to z jednej strony oznakowana trasa turystyczna, a z drugiej – inicjatywa społeczna, która łączy różne atrakcje, regiony i ludzi. Dzięki temu tworzy bogatą ofertę turystyczną.
W polskich Bieszczadach jest to około tysiąca oznakowanych tras rowerowych. Szlak jest również przedłużony na część słowacką Bieszczadów i docelowo na ukraińską.

Skąd pomysł na tego rodzaju projekt? Kiedy się rozpoczął?

Powstanie Przedsiębiorstwa Społecznego „Zielony Rower” jest zwieńczeniem kilkuletniej pracy prawie stu partnerów współpracujących ze sobą na rzecz zrównoważonego rozwoju Bieszczadów. Wiąże się też z Grupą Partnerską „Zielone Bieszczady”, czyli powstałą w 2001 r. inicjatywą organizacji pozarządowych, sektora prywatnego i publicznego oraz innych instytucji i mieszkańców działających na rzecz Bieszczadów. W roku 2005 Fundacja Bieszczadzka rozpoczęła proces tworzenia Firmy Społecznej „Zielony Rower” pełniącej funkcję touroperatora „zielonorowerowych” produktów turystycznych.

Karpackie Centrum Turystyki Aktywnej „Zielony Rower” Przedsiębiorstwo Społeczne rozpoczęło działalność 1 czerwca 2006 roku przy Fundacji Bieszczadzkiej Partnerstwo dla Środowiska, jako pierwsze na Podkarpaciu przedsiębiorstwo społeczne działające na rynku turystycznym. Zostało zaangażowanych 8 młodych osób, które miały trudności ze znalezieniem pracy na lokalnym rynku. Obecnie zatrudnia 3 osoby.

A czym się zajmuje Grupa Partnerska „Zielone Bieszczady”?

Jej misją jest rozwiązywanie problemów gospodarczych, społecznych i ekologicznych. Integruje partnerskie działania organizacji pozarządowych, lokalnych przedsiębiorców, osób fizycznych, samorządów i innych instytucji publicznych. Służy to jak najlepszemu wykorzystaniu zasobów naturalnych i kulturowych do rozwoju turystycznego, podniesieniu jakości życia mieszkańców oraz stworzeniu spójnego programu zrównoważonego rozwoju Bieszczadów.

Jakie konkretnie działania są podejmowane?

Grupa Partnerska „Zielone Bieszczady” realizuje kilka programów, które są koordynowane przez Fundację Bieszczadzką Partnerstwo dla Środowiska. Najważniejszym przedsięwzięciem Grupy jest program Zielony Rower – Greenway Karpaty Wschodnie. Głównymi realizatorami są Bieszczadzkie Towarzystwo Cyklistów z Ustrzyk Dolnych i Bieszczadzkie Stowarzyszenie Ekoturystyczne ”Baszta” z Leska. Program polega na stworzeniu międzynarodowego rowerowego szlaku dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego i wykreowaniu markowego produktu turystycznego opartego na idei „greenway”.

Na czym polega ta idea?

„Zielone szlaki – greenways” to wielofunkcyjne szlaki służące niezmotoryzowanym użytkownikom, prowadzące wzdłuż naturalnych korytarzy, historycznych tras handlowych, rzek i kolei. Zarządzają nimi miejscowe społeczności. Pobudzają zrównoważony rozwój i promują zdrowy styl życia.
Zielone szlaki są bazą dla lokalnych inicjatyw społecznych i projektów związanych z ochroną przyrody, krajobrazu, zachowaniem dziedzictwa kulturowego, turystyką przyjazną dla środowiska i zrównoważonym transportem.

Jakie są efekty tych działań?

Realizacja projektu pozwoliła dotychczas na oznakowanie 1000 km trasy szlaku rowerowego Zielony Rower - Greenway Karpaty Wschodnie w Bieszczadach oraz włączenia w inicjatywę społeczności lokalnej polsko-słowacko-ukraińskiego pogranicza. Ponadto od roku 2005 Fundacja Bieszczdzka Partnerstwo dla Środowiska przyznaje certyfikat i znak „Zielony Rower”, zastrzeżony w Urzędzie Patentowym RP, za najlepsze bieszczadzkie usługi i produkty ekoturystyczne oraz za inicjatywy lokalne.

Czy w realizację projektów chętnie włączają się samorządy?

Z tym bywa różnie. To zależy od konkretnych gmin. Niektóre angażują się, wspierają, również finansowo. Jednak część gmin patrzy na Zielony Rower jak na działania konkurencyjne. Ale na szczęście to się zmienia.

Jakie więc atrakcje można wypromować w Bieszczadach?

Z jednej strony mamy miejsca tzw. masowe, jak np. Solina, gdzie można iść na zakupy, do dyskoteki, zjeść loda. Ale nam oczywiście nie o takie atrakcje chodzi. Chcielibyśmy promować takie atrakcje, które opierają się o historię, kulturę, przyrodę. To mogą być takie miejsca, gdzie odbywają się warsztaty garncarskie, bibułkarskie, gdzie można spróbować regionalnych potraw, gdzie możemy pójść na wycieczkę z przewodnikiem, który nam opowie o przyrodzie. Takie miejsca się rozwijają.

Czy przy organizowaniu atrakcji pojawiają się problemy?

Największym problemem jest znalezienie ludzi, którzy będą chcieli to realizować.

Czy istnieje współpraca pomiędzy państwami w realizacji tego rodzaju projektów? Czy np. Słowacy realizują również takie inicjatywy?

Tak, trzeba tylko pamiętać, że w każdym państwie jest inne prawodawstwo. W Polsce i na Słowacji w dziedzinie ochrony przyrody też występują różnice. Ale można współpracować w pewnych dziedzinach, szczególnie, jeśli chodzi o turystykę. Są w Bieszczadach słowackich takie miejsca, gdzie jest niewielu turystów, a wiele atrakcji i to również można wykorzystać w ramach współpracy.

Współpraca transgraniczna polsko-słowacko-ukraińska realizowana jest praktycznie od początku istnienia GPZB. Opiera się głównie o program „Zielony Rower” – Greenway Karpaty Wschodnie. Do tej pory na Słowacji został oznakowany 80 km odcinek szlaku „Zeleny Bicykel”, gotowy jest plan działań i związanych z rozwojem szlaku na Ukrainie (na odcinku Krościenko-Stary Sambor-Turka-Użok-Wielikij Bieriezny-Ubla). W ramach programu tworzona jest także Transgraniczna Grupa Partnerska na rzecz zrównoważonego rozwoju na szlaku „Greenway Karpaty Wschodnie”.

Dziękujemy za rozmowę

as/kkż


Grzegorz Sitko - Leśnik, biolog i przewodnik górski, z Bieszczadami związany od urodzenia.
Tuż po skończeniu studiów (Akademia Pedagogiczna w Krakowie) podjął pracę w Bieszczadzkim Parku Narodowym (1997r.), gdzie obecnie koordynuje projekt zrównoważonej turystyki PAN Parks.
Specjalizuje się w edukacji przyrodniczej, obserwacjach ptaków i ekoturystyce.


Grupa Partnerska „Zielone Bieszczady” (GPZB) powstała w roku 2001 dzięki realizacji Programu „Grupy Partnerskie na rzecz zrównoważonego rozwoju” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Fundacji Partnerstwo dla Środowiska(EPC).


„Zielony Rower” Przedsiębiorstwo Społeczne to koncesjonowany organizator turystyki świadczący kompleksowe usługi w Bieszczadach oraz Karpatach Wschodnich (licencja organizatora turystyki i pośrednika turystycznego - zaświadczenie nr 120/06 wydane przez Marszałka Woj. Podkarpackiego).

Przedsiębiorstwo zostało utworzone przez Fundację Bieszczadzką Partnerstwo dla Środowiska i wykorzystuje jej kilkuletnie doświadczenia związane z rozwojem turystyki zrównoważonej w Bieszczadach oraz przygranicznych regionach Słowacji i Ukrainy.

Firma współpracuje z kilkudziesięcioma przedsiębiorcami i organizacjami w Polsce, na Słowacji i Ukrainie tworzącymi markowy transgraniczny produkt turystyczny „Zielony Rower Greenway Karpaty Wschodnie” wokół ponad 1000 kilometrowej sieci szlaków rowerowych o tej samej nazwie.

Nad jakością usług partnerów biznesowych przedsiębiorstwa czuwa system certyfikacji „Zielony Rower” oparty o kryteria turystyki zrównoważonej.

Oferta turystyczna „Zielonego Roweru” budowana jest w oparciu o zasoby dziedzictwa przyrodniczego, historycznego i kulturowego Karpat Wschodnich oraz liczne możliwości aktywnych form spędzania czasu jakich dostarcza ten region.

„ZIELONY ROWER” to pierwsze na Podkarpaciu przedsiębiorstwo społeczne działające na rynku turystycznym, które wypracowane zyski inwestuje w zrównoważony rozwój regionu.

Przedsiębiorstwo społeczne - instytucja prowadząca działalność gospodarczą, która wyznacza sobie cele ściśle społeczne i która inwestuje wypracowane nadwyżki zależnie od wyznaczonych sobie celów w działalność lub we wspólnotę, zamiast kierować się potrzebą osiągania maksymalnego zysku na rzecz akcjonariuszy lub właścicieli. Zgodne z zasadami ekonomii społecznej.

Misja przedsiębiorstwa:

1.Wypracowanie skutecznego modelu przedsiębiorstwa społecznego.
2.Przygotowanie i podnoszenie kwalifikacji kadry stałej oraz podmiotów i osób współpracujących z przedsiębiorstwem.
3.Podnoszenie jakości i wzmacnianie usług turystycznych w regionie:
aktywny udział w procesie certyfikacji Zielony Rower
organizacja szkoleń i warsztatów dla osób świadczących usługi turystyczne
4.Budowanie partnerskich struktur biznesowych związanych z branżą turystyczną
pomoc w tworzeniu lokalnych produktów turystycznych
promocja i reklama partnerskich przedsięwzięć turystycznych
5.Wspieranie zrównoważonego rozwoju regionu:
wsparcie finansowe dla inicjatyw lokalnych w regionie poprzez odprowadzanie części zysków na Fundusz Grupy Partnerskiej „Zielone Bieszczady”
wsparcie finansowe dla bieżącej działalności Fundacji Bieszczadzkiej oraz dla realizowanych przez Fundację programów i projektów.

Przedsiębiorstwo Społeczne „Zielony Rower” powstało w ramach projektu „Gospodarka Społeczna na Bursztynowym Szlaku” finansowanego ze środków Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Projekt zarządzany był przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska z Krakowa i miał charakter partnerski.