Wniosek o zaskarżenie w Trybunale Konstytucyjnym dekretu Krajowej Rady Narodowej z 6 maja 1945 r. uchylającego autonomię Śląska, uchwaloną przez Sejm II Rzeczypospolitej w 1920 r., skierował w czwartek do Rzecznika Praw Obywatelskich Ruch Autonomii Śląska.

Statut Organiczny Województwa Śląskiego został wprowadzony przez Sejm ustawą konstytucyjną z 15 lipca 1920 r. Ustawa powoływała m.in. jednoizbowy Sejm Śląski z 48 posłami. Sejm ten uchwalał własny budżet, który zasilał Skarb Śląski. Część dochodów była odprowadzana przez Skarb Śląski do budżetu centralnego. Spod kompetencji Sejmu Śląskiego wyłączona była polityka zagraniczna i wojskowość.

W ocenie działaczy RAŚ, zniesienie statutu w 1945 r. było "bezceremonialnym ograniczeniem wolności obywatelskich i ekonomicznych mieszkańców Śląska", które pozbawiło ten region podmiotowości.

We wniosku do rzecznika praw obywatelskich przewodniczący RAŚ Jerzy Gorzelik powołuje się na Konstytucję RP: "W preambule czytamy, że Państwo Polskie odzyskało dopiero w 1989 r. prawo do suwerennego i demokratycznego stanowienia o swoim losie. To w sposób oczywisty powoduje, że zniesienie autonomii Śląska należy ex lege uznać za bezprawne. W tym stanie rzeczy należy wywieść, że III RP zobowiązana jest do przywrócenia rozwiązań konstytucyjnych bezprawnie zniesionych przez komunistyczne władze".

Gorzelik podkreślił, że ustawa konstytucyjna z dnia 15 lipca 1920 r. została uchylona w sposób sprzeczny z zasadami państwa prawa. "Konstytucja RP z 17 marca 1921 r., do której odwołano się w Manifeście PKWN, nie dawała możliwości zniesienia autonomii województwa śląskiego bez zgody Sejmu Śląskiego, a tej w 1945 r. nie uzyskano" – zaznaczył.

Jak powiedział PAP przewodniczący, "plan maksimum" to unieważnienie dekretu. "Oznaczałoby to przywrócenie autonomii. Przedwojenne rozwiązanie, choć było pionierskie, na pewno wymagałoby współcześnie modyfikacji, ale też na pewno byłoby lepsze, niż stan obecny. Liczymy się jednak z tym, że do takiego scenariusza nie dojdzie. Myślimy, że warto choćby tylko przypomnieć w ten sposób o idei śląskiej autonomii" – podkreślił Gorzelik.

Autonomia obejmowała m.in. ustawodawstwo w zakresie stosowania języka polskiego i niemieckiego jako języków urzędowych, ustawodawstwo dotyczące samorządu lokalnego oraz dotyczące władz administracyjnych i podziału administracyjnego woj. śląskiego, a także ustawodawstwo dotyczące szkolnictwa i spraw wyznaniowych z wyjątkiem tych uregulowanych konkordatem. (PAP)

lun/ par/ kaj/