Raport zatytułowany „Stan dostępności cyfrowej stron internetowych podmiotów publicznych w 2020r.” powstał na podstawie badania stron internetowych 835 podmiotów publicznych przeprowadzonego od 5 do 30 listopada 2020 r. Stanowi on pierwszą część całościowego badania, w ramach którego prowadzony jest jeszcze szczegółowy monitoring 52 stron internetowych poprzez testy eksperckie oraz zaplanowany jest także monitoring aplikacji mobilnych. Całościowy raport z trzech części badania opublikowany będzie do 23 grudnia 2021 r.

Polskie urzędy niedostępne cyfrowo

W części objętej opublikowanym właśnie cząstkowym raportem badanie składało się z dwóch etapów. Pierwszą było automatyczne badanie stron internetowych pod kątem zgodności z Wytycznymi dla dostępności treści internetowych (WCAG) 2.1 wykonane za pomocą programu SortSite, który analizował 28 z 49 kryteriów WCAG 2.1. Pozostałe 21 kryteriów nie było analizowane ze względu na brak możliwości ich automatycznej analizy pod kątem dostępności cyfrowej w programie SortSite.

W tym etapie w badanej próbie zidentyfikowano łącznie 29285 błędów wynikających z niezgodności z testowanymi kryteriami WCAG. Najwięcej stron (231) zawierało od 30 do 39 różnych błędów. Najgorsza pod tym względem strona miała ich ponad 100.

Mniej więcej po równo rozłożyły się błędy dotyczące dwóch pierwszych zasad WCAG – odpowiednio: „Postrzegalność” - 32,7 proc. oraz „Funkcjonalność” - 33,4 proc.. Błędy te stanowią łącznie 2/3 wszystkich zidentyfikowanych problemów.

Zdecydowanie najmniej błędów zidentyfikowano w odniesieniu do zasady „Zrozumiałości” (5,1 proc.), jednak w ramach tej zasady badane było jedynie 5 z 17 kryteriów WCAG – pozostałe 12 wymaga testów eksperckich, a nie automatycznych.

Drugą część badania stanowiła wykonana bezpośrednio przez ekspertów analiza deklaracji dostępności na badanych stronach internetowych. Na każdej z 835 stron zbadano obecność deklaracji dostępności oraz jej poprawność.

Okazało się, że ponad połowa badanych stron (55,3 proc.) w ogóle nie posiadała obowiązkowej deklaracji dostępności. Obowiązek zamieszczania tego dokumentu jest wymagany już od 18 kwietnia 2019 r.

Spośród zamieszczonych deklaracji jedynie 177 (47,5 proc.) spełniało warunki techniczne dotyczące publikacji tego dokumentu. Oznacza to, że spośród 835 badanych stron internetowych podmiotów publicznych jedynie 22,2 proc. stron posiadało deklarację dostępności zgodną z warunkami technicznymi.

Do najpowszechniejszych błędów zidentyfikowanych na badanych stronach należały:

o    Forma i treść deklaracji dostępności niezgodna z warunkami technicznymi np. wyłącznie dane kontaktowe dla osób z niepełnosprawnościami; ogólna informacja, że strona jest zgodna wytycznymi WCAG 2.0 lub opis narzędzi do zmiany wielkości czcionki i kolorystyki na stronie,

o    Brak wymaganego bloku treści np. opisu dostępności architektonicznej siedziby podmiotu,

o    Brak wymaganej pojedynczej treści np. o dostępności tłumacza języka migowego, brak informacji o skrótach klawiaturowych, brak linku do strony Rzecznika Praw Obywatelskich,

o    Brak wymaganych identyfikatorów HTML (co najmniej jednego),

o    Nieprawidłowy format zapisu daty (niezgodny z warunkami technicznymi),

Najlepiej pod tym względem wypadły instytucje państwo – 31,5 proc. z nich miało na swoich stronach poprawną deklarację dostępności. Na przeciwnym końcu skali znalazły się strony prowadzone przez podmioty z kategorii „Instytucje lokalne” oraz „Pozostałe instytucje” – m.in. Biblioteki, Domy kultury, Instytucje edukacyjne, Ośrodki sportu i rekreacji czy podmioty gospodarki mieszkaniowej lub komunalnej. W przypadku „Instytucji lokalnych” poprawnie sporządzone deklaracje dostępności posiadało 17,5 proc. stron internetowych, zaś w przypadku „Pozostałych instytucji”, z których większość stanowiły podmioty edukacyjne (174 z 207) było to zaledwie 11,5 proc.

Wnioski z raportu

W raporcie podkreślono, że pełna analiza zebranych danych będzie możliwa dopiero po zakończeniu badań w metodologii szczegółowej, jednak powszechność błędów oraz duże rozbieżności pomiędzy poszczególnymi rodzajami instytucji, do których należały badane strony, „wskazują na konieczność działań informacyjnych i szkoleniowych dotyczących deklaracji dostępności, dedykowanych szczególnie dla podmiotów, których strony należą do +instytucji lokalnych+ oraz +pozostałych instytucji+.

W tym kontekście wskazano m.in. następujące działania:

•    Promocja dostępności cyfrowej wśród podmiotów publicznych,

•    Realizacja szkoleń poświęconych dostępności cyfrowej wśród pracowników podmiotów publicznych,

•    Poszerzanie wykazu wszystkich stron internetowych podmiotów publicznych,

•    Stałe monitorowanie postępów wdrażania dostępności cyfrowej,

•    Udostępnienie poszczególnym podmiotom informacji zwrotnych o zdiagnozowanym stanie dostępności cyfrowej ich stron.

Co o dostępności mówi prawo?

Dostępność cyfrowa umożliwia korzystanie ze stron internetowych i aplikacji mobilnych osobom z niepełnosprawnościami. Jej zapewnienie jest obowiązkiem prawnym dla podmiotów publicznych w całej Unii Europejskiej. W Polsce ten obowiązek określa Ustawa z 4 kwietnia 2019 o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz. U. 2019 poz. 848). Ustawa nakłada na Ministra właściwego ds. informatyzacji obowiązek corocznego monitoringu stanu dostępności cyfrowej. W 2020 r. badanie to wykonane było po raz pierwszy.

mam/