Piotr Jabłoński, dyrektor Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom wystosował do RIO w Opolu pismo w sprawie wydatkowania przez gminy środków pochodzących z opłat za sprzedaż napojów alkoholowych w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml (tzw. małpek).

Jabłoński wyraził w nim zaniepokojenie praktyką przeznaczania wpływów z "małpek" na zadania nie mieszczące się w katalogu wskazanym w art. 93 ust. 4 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119, z późn. zm.). 

W piśmie do RIO dyrektor zaapelował o zwrócenie szczególnej uwagi na wydatkowanie ww. środków na cele ustawowe. 

Jabłoński przypomniał, że zgodnie z przywołanym przepisem, środki z „małpek” powinny zostać przeznaczone na realizację lokalnej międzyresortowej polityki przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu. Wskazał jednocześnie, że jedyny wyjątek od tej zasady dotyczy wsparcia uchodźców z Ukrainy. 

„Jedyny wyjątek od tej ustawowej zasady wprowadzono w art. 31 b ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. poz. 583 z późn. zm.), zgodnie z którym na realizację zadań, pomocy i usług społecznych, zapewniania schronienia, edukacji, opieki i wychowania, organizacji czasu wolnego, w tym kultury i sportu oraz zdrowia publicznego, w związku z pobytem na jej terenie osób, o których mowa w art. 1 ust. 1, jednostka samorządu terytorialnego może przeznaczyć dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 9 ust. 1 oraz 2 w związku z art. 92 ust. 11 oraz art. 93 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi” – wyjaśnił szef Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.

RIO o przeznaczeniu dochodów pochodzących z „opłaty małpkowej”

W opinii z początku 2022 r. RIO w Olsztynie wyjaśniła, że przez przeznaczenie środków na realizację lokalnej międzysektorowej polityki przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu, "należy rozumieć przeznaczenie tych środków na realizację zadań własnych samorządu gminy związanych przykładowo z polityką społeczną, zdrowotną lub inne działania związane z profilaktyką lub rozwiązywaniem problemów związanych ze spożyciem alkoholu". 

Zgodnie ze stanowiskiem Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych z września 2021 r., środki te należy w pierwszej kolejności przeznaczyć na zadania określone w art. 4 ust. 1 u.w.t.p.a czyli zadania ujęte w gminnym programie przeciwdziałania alkoholizmowi. W ocenie PARPA, dopiero w dalszej kolejności można jej przeznaczyć na zadania nieujęte w wyżej wymienionym programie, biorąc pod uwagę fakt, że zadania te maję mieć związek z przeciwdziałaniem negatywnym skutkom spożywania alkoholu. W stanowisku zwrócono uwagę, że nie powinny być one przeznaczane na zadania, które ustawowo są przypisane innym podmiotom.

Od 1 stycznia 2021 r. tzw. opłatą „małpkową” zostały objęte napoje alkoholowe w opakowaniach o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml. Wpływy z tej opłaty w 50 proc. zasilają dochody własne gmin (zgodnie z właściwością urzędów skarbowych dla podmiotów zobowiązanych do wniesienia opłaty), natomiast pozostałe 50 proc. stanowi przychód NFZ.

mp/