Skarbnik zaznaczyła również, że samorządy liczą na to, iż rząd wprowadzi także inne postulowane przez stronę samorządową rozwiązania, co pozwoli zapewnić jednostkom samorządu terytorialnego większą zdolność w finansowaniu zadań, zarówno bieżących jak i inwestycyjnych, które są najlepszą metodą walki ze spowolnieniem gospodarczym.

„Przyjęte (dotychczas) zmiany dotyczą przede wszystkim możliwości +formalnego+ spełnienia zapisów ustawy o finansach publicznych poprzez poluzowanie limitów dotyczących równoważenia budżetu bieżącego czy zadłużenia” – zauważyła.

„Zmiany te nie stanowią jednak wystarczającej realnej pomocy oczekiwanej przez samorządy i poza Rządowym Funduszem Inwestycji Lokalnych nie zawierają propozycji instrumentów wsparcia zwiększających, czy chociaż w części rekompensujących, ubytek dochodów samorządów np. poprzez postulowane przez nas zwiększenie udziałów w PIT, zwrot podatku VAT od inwestycji realizowanych przez samorządy, uruchomienie preferencyjnych kredytów w BGK, całkowite zwolnienie z obowiązku dokonywania wpłat do budżetu państwa przez JST do końca 2020 r., zamiast przesunięcia terminów wpłat” – dodała.

Lucyna Sternik przeanalizowała dotychczasowe regulacje dotyczące finansów JST, które miały na celu między innymi wyeliminowanie negatywnego wpływu epidemii COVID-19 na obowiązujące samorządy reguły fiskalne.

Równoważenie strony bieżącej budżetów samorządów

Oceniła m.in. zmiany w zakresie równoważenia strony bieżącej budżetów JST (art. 242).

Jak wskazała skarbnik, JST planując i wykonując budżet w 2020 r. mogły przekroczyć relację dotyczącą zrównoważenia dochodów bieżących (o kwotę ubytku w dochodach podatkowych jednostki będącego skutkiem wystąpienia epidemii COVID-19) i wydatków bieżących (o wydatki ponoszone w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19).

„Takie rozwiązanie neutralizowało wpływ epidemii na główną regułę gospodarki finansowej JST i tym samym wprowadzało rozwiązania, które przywracały formalnie stan reguły w zakresie równoważenia strony bieżącej istniejący przed epidemią” – zaznaczyła Sternik.

Zwróciła jednak uwagę, że przy ustalaniu na rok 2021 i lata kolejne dopuszczalnego limitu spłaty zobowiązań określonego po prawej stronie nierówności we wzorze, o którym mowa w art. 243 ustawy (wskaźnik ustalony w oparciu o średnią arytmetyczną z poprzednich lat), ubytek w dochodach podatkowych jednostki, będący skutkiem wystąpienia epidemii COVID-19, nie jest brany pod uwagę.

„Nie powoduje on więc podniesienia limitu spłaty zobowiązań JST, przyczyniając się do zwiększenia możliwości inwestycyjnej, co stanowi istotną słabość tej regulacji” – oceniła.

Reguły spłaty zadłużenia JST

Skarbnik odniosła się również do zmian w zakresie reguły spłaty zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego (art. 243).

Przypomniała, że przyjęte w tym zakresie rozwiązania polegają na wyłączeniu z indywidualnego wskaźnika spłaty zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego zobowiązań z tytułu pożyczek, kredytów i emisji obligacji, które JST zaciąga w związku z ubytkiem dochodów jednostki wynikającym z wystąpienia epidemii COVID-19.

Jak podkreśliła, Gmina Lublin skorzystała z tego przepisu.

„W celu zdobycia środków na inwestycje zaciągnięto dodatkowe finansowanie zwrotne w wysokości 30 mln zł. Zadłużenie zaciągnięte w 2020 r. do kwoty ubytku w dochodach podatkowych spowodowanego wystąpieniem pandemii, faktycznie nie byłoby wliczane do wskaźnika limitującego zadłużenie, co teoretycznie zwiększa możliwości zadłużenia samorządu o tę właśnie kwotę” – zauważyła Sternik.

Dodała, że należy jednak kierować się przede wszystkim możliwościami obsługi zaciąganego zadłużenia. „Należy mieć na uwadze, że każde zaciągnięcie kredytu oznacza, że wydatki w kolejnych latach muszą zostać zmniejszone o tę kwotę plus odsetki, gdyż trzeba znaleźć środki na spłatę i obsługę dodatkowego zadłużenia” – wskazała skarbnik.

Kolejne rozwiązanie, na które zwróciła uwagę, to możliwość pomniejszania wydatków bieżących o wydatki bieżące poniesione w 2020 r. w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 przy ustalaniu na rok 2021 i lata kolejne relacji ograniczającej wysokość spłaty długu.

„Takie rozwiązanie ograniczyło niekorzystne skutki epidemii COVID-19 wpływające na spełnienie wskaźnika spłaty zadłużenia i było pożądane” – podkreśliła Lucyna Sternik.

Zauważyła, że zwiększono też możliwości w zakresie spłaty długu poprzez powiększenie limitu spłaty długu o kwotę wydatków bieżących na obsługę długu, co – według skarbnik - było zmianą uzasadnioną i od bardzo dawna postulowana przez JST.

Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych

Skarbnik odniosła się również do wprowadzenia Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych.

„Doceniając wsparcie realizacji zadań inwestycyjnych JST w ramach środków z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (w przypadku Lublina - 35,7 mln zł), należy zwrócić uwagę, że nie rozwiązało to głównych problemów finansowych samorządów i nie zrekompensowało ubytków w dochodach spowodowanych zmianami systemowymi” – zaznaczyła.

„Dodatkowo zaproponowanie bardzo niejednoznacznych kryteriów podziału środków w ramach drugiej puli Funduszu, skutkowało całkowitą uznaniowością podejmowanych decyzji. W konkursie w ramach II puli Miasto Lublin nie otrzymało żadnych środków” – wskazała skarbnik.

Opłaty za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych

Nawiązała też do stworzenia możliwości wykorzystania do dnia 31 grudnia 2020 r. dochodów z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 lub art. 181 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz dochodów z opłat określonych w art. 11i tej ustawy na działania związane z przeciwdziałaniem COVID-19.

W ocenie Lucyny Sternik, dało to możliwość skorzystania ze środków przeznaczonych co do zasady na realizację Gminnego Programu Przeciwdziałania i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii.

„Środki te w czasie pandemii i tak nie mogły być wykorzystane w całości na pierwotnie zakładane cele z uwagi na obostrzenia, zaś w sytuacji znaczących wydatków przeznaczonych na walkę z pandemią mogły stanowić dodatkowe źródło ich pokrycia w ramach środków własnych” – zauważała.

Zwiększenie udziału powiatów we wpływach z gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa

Kolejne rozwianie, do którego się ustosunkowała skarbnik, to zwiększenie procentowego udziału powiatów we wpływach osiąganych z tytułu gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa do 50 proc.

Jej zdaniem, zmiana zwiększyła udział JST w ww. dochodach jednakże w związku z faktem, iż weszła w życie 24 czerwca 2020 r. to w praktyce dotyczyła wpłat dokonywanych w II półroczu, zaś największe wpływy dotyczące opłat za wieczyste użytkowanie mają miejsce w I kwartale.

Lucyna Sternik została powołana na stanowisko Skarbnika Miasta Uchwałą Rady Miasta Lublin w dniu 19 listopada 2020 roku. Z Urzędem Miasta Lublin związana jest od 1994 roku. Od 1 września 2009 roku Zastępca Dyrektora Wydziału Budżetu i Księgowości. W 2013 roku odznaczona przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej „Srebrnym Medalem za Długoletnią Służbę” oraz w 2015 roku Medalem Prezydenta Miasta Lublin.

kic/