Nie Rzecznik Praw Obywatelskich a Państwowa Inspekcja Pracy miałaby pełnić funkcję krajowego organu udzielającego wsparcia osobom zgłaszającym naruszenia prawa oraz przyjmującego tzw. zgłoszenia zewnętrzne – wynika z najnowszej wersji ustawy o sygnalistach opublikowanej na stronach Rządowego Centrum Legislacji.
Opracowany przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej nowy projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa – zwanej potocznie ustawą o sygnalistach – to kolejne podejście do implementacji na grunt prawa polskiego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Termin na jej dokonanie upłynął ponad rok temu – 17 grudnia 2021 roku.
W stosunku do poprzedniej wersji projektu zmieniony został krajowy organ mający udzielać wsparcia osobom zgłaszającym naruszenia prawa oraz przyjmować zgłoszenia zewnętrzne. Pierwotnie przewidywano, że rolę taką będzie pełnił Rzecznik Praw Obywatelskich, natomiast nowa wersja projektu zakłada powierzenie tych zadań Państwowej Inspekcji Pracy.
Jak zaznaczono w OSR projektu, „obok PIP zadania przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych będą realizowane także przez inne organy publiczne, zdefiniowane w ustawie, przede wszystkim odnośnie do naruszeń w dziedzinach pozostających w zakresie ich działania”. I tu pojawiają się kolejne nowe w stosunku do poprzednich wersji projektu rozwiązania, ponieważ do listy organów kompetentnych do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych dopisano policję oraz prokuraturę.
W stosunku do poprzedniej wersji projektu obniżono także maksymalny wymiar kary za dokonanie fałszywego zgłoszenia. Projektowany artykuł 56 uzyskał obecnie brzmienie: „Kto dokonuje zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, wiedząc, że do naruszenia prawa nie doszło, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności do lat 2”. W poprzedniej wersji projektu maksymalną sankcją za taki czyn były trzy lata więzienia.
Jednocześnie wprowadzono analogiczne stopniowanie projektowanych sankcji za utrudnianie sygnaliście dokonania zgłoszenia. Opisujący takie sytuacje artykuł 53 projektu ustawy otrzymał obecnie następujące brzmienie: „Art. 53. 1. Kto chcąc, aby inna osoba nie dokonała zgłoszenia, uniemożliwia jej to lub istotnie utrudnia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 stosuje wobec osoby przemoc, groźbę bezprawną lub podstęp, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.
Zupełnie nowym rozwiązaniem przewidzianym w projekcie jest wprowadzenie możliwości uzyskania przez sygnalistę od organu publicznego, do którego skierował on swoje zawiadomienie, zaświadczenia potwierdzającego jego status – co ma stanowić dodatkowy element rozpostartego nad nim prawnego „parasola ochronnego”.
Projekt zachowuje natomiast wprowadzony w poprzedniej wersji regulacji przepis zwalniający z obowiązku wdrażania systemu zgłoszeń wewnętrznych urzędy oraz jednostki organizacyjne gmin liczących poniżej 10 tys. mieszkańców. Zachowano również wydłużony w stosunku do pierwotnej wersji projektu z 14 dni do dwóch miesięcy termin wejścia regulacji w życie. W praktyce oznacza to, że podmioty zatrudniające co najmniej 250 pracowników będą miały trzy miesiące na wdrożenie wewnętrznej procedury zgłaszania nieprawidłowości – muszą to bowiem zrobić w ciągu miesiąca od wejścia w życie regulacji.
mam/