Działania skontrolowanych gmin mające ograniczyć spożycie napojów alkoholowych poprzez zmniejszenie ich dostępności oraz ograniczenie ich reklamy nie były skuteczne – oceniła NIK.
NIK sprawdziła jak organy administracji (m.in. gminy, Ministerstwo Zdrowia i PARPA) wywiązywały się z obowiązku realizacji zadań służących ograniczeniu spożycia napojów alkoholowych, nałożonego na nie przepisami ustawy o wychowaniu w trzeźwości oraz Narodowego Programu Zdrowia.
Z raportu wynika, że organy skontrolowanych gmin, które mają największy wpływ na kształtowanie lokalnej polityki w zakresie dostępności napojów alkoholowych nie wywiązywały się prawidłowo ze swoich obowiązków. Izba zwróciła m.in. uwagę, że przygotowując i podejmując uchwały dotyczące maksymalnej liczby zezwoleń na sprzedaż poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych oraz zasad usytuowania miejsc ich sprzedaży i podawania, organy gmin nie uwzględniły ustawowego obowiązku podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych poprzez ograniczanie ich dostępności.
„Przyjęte rozwiązania – w kontekście celu, jaki miały realizować – były niewystarczające, a przesłanki i argumenty uzasadniające ich wprowadzenie nie były wynikiem analiz przemawiających za tym, że mogą – długofalowo lub w krótkiej perspektywie – pozytywnie wpłynąć na zmniejszenie poziomu dostępności napojów alkoholowych na terenie gminy” – czytamy w raporcie NIK.
NIK zwróciła też uwagę, że większość z objętych kontrolą organów wykonawczych gmin (wójtów, burmistrzów i prezydentów miast) wydających zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, nie wywiązała się rzetelnie z obowiązku prowadzenia kontroli przestrzegania zasad i warunków korzystania z tych zezwoleń.
Nie zapewnili oni też wyeliminowania z przestrzeni publicznej reklamy napojów alkoholowych niespełniającej zasad ustalonych przepisami ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Zdaniem kontrolerów dowolność i słabość kontroli przestrzegania zasad i warunków sprzedaży napojów alkoholowych stwarzały ryzyko występowania mechanizmów korupcjogennych.
Za niewystarczające dla zmniejszenia spożycia alkoholu Izba oceniła także działania Ministra Zdrowia. W okresie objętym kontrolą nie doszło do wprowadzenia nowych lub zmiany obowiązujących przepisów, które ograniczyłyby reklamę oraz fizyczną dostępność napojów alkoholowych, a których inicjatorem byłby Minister. Działo się tak, mimo że Minister dysponował danymi o rosnącym poziomie spożycia alkoholu i jego skutkach, a w Narodowym Programie Zdrowia, Ministra wskazano, jako jeden z podmiotów zobowiązanych do realizacji zadań regulacyjnych ograniczających dostępność fizyczną i reklamę napojów alkoholowych.
Prawidłowo z realizacji swoich zadań wywiązały się Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ze względu na charakter działalności i zakres kompetencji tych podmiotów, nie miały one jednak realnego wpływu na ograniczenie spożycia napojów alkoholowych.
Opracowana przez Agencję i przekazana Ministrowi Zdrowia „Strategia zadaniowa w zakresie ograniczenia spożycia napojów alkoholowych na lata 2020–2025” zawierała propozycje rozwiązań sprzyjających ograniczeniu dostępności fizycznej i ekonomicznej napojów alkoholowych, a także ograniczeniu występowania reklamy napojów alkoholowych w przestrzeni publicznej. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wykonując zadania Inspekcji Handlowej, prowadził natomiast kontrole, w których uwzględniano aspekt niedozwolonej promocji i reklamy napojów alkoholowych w punktach ich sprzedaży.
mp/