Związek Miast Polskich zaapelował do rządu o podanie konkretnych danych, dotyczących potencjalnych skutków finansowych programu „Polski ład” dla jednostek samorządu terytorialnego. ZMP obawia się m.in. ubytków we wpływach JST z podatku PIT.
Założenia „Polskiego ładu” były tematem obrad zarządu ZMP, które odbyły się 18 maja. Organizacja zwróciła uwagę, że program spowoduje duże zmiany w systemie podatku PIT, który jest podstawowym dochodem własnym gmin, a zwłaszcza miast.
Zarząd przypomniał, że na konferencji prasowej poświęconej programowi przedstawiciele Ministerstwa Finansów szacowali, że skutki zmian w podatku PIT wyniosą 20-22 mld zł rocznie, z czego połowa będzie dotyczyć jednostek samorządu terytorialnego.
ZMP zwrócił uwagę, iż w dostępnych publikacjach nie ma wszystkich informacji, które umożliwiłyby przeprowadzenie dokładnych obliczeń, dlatego też zwrócił się do rządu o ich uściślenie.
„Gdyby przyjąć jako punkt wyjścia ww. informacje podane przez resort finansów, można wyliczyć, że taki ubytek wpływów z udziałów JST w podatku PIT spowoduje, iż 1/3 jednostek samorządu terytorialnego utraci od razu płynność finansową (ich nadwyżka operacyjna netto spadnie poniżej zera1 ), znaczna część pozostałych będzie miała kłopoty ze sfinansowaniem wydatków bieżących (przy obecnej dynamice kosztów pracy, cen energii, innych usług i materiałów itp.), a tylko nieliczne utrzymają niewielkie możliwości rozwoju (nadwyżka operacyjna netto JST, która w 2020 roku wyniosła 12 mld zł, spadnie do ok. 1-2 mld zł)” – głosi stanowisko ZMP.
Organizacja sprzeciwiła się jednocześnie dalszemu obniżaniu dochodów własnych JST. „Jest to sprzeczne z podstawowymi zasadami polskich reform ustrojowych, w tym z zasadą subsydiarności, decentralizacji i samodzielności JST w decydowaniu o wykonywaniu swoich zadań i kształtowaniu rozwoju lokalnego i regionalnego” – czytamy.
ZMP zaznaczył także, iż zapowiadania subwencja inwestycyjna, której założenia przedstawił wiosną 2020 r., miała być dodatkowym dochodem JST, opartym na założeniu częściowego „zwrotu” JST podatku VAT, płaconego przez nie przy finansowaniu inwestycji.
„Subwencja ta w żadnym wypadku nie może zastąpić rekompensaty ubytku w PIT. Jedyną możliwą formą rekompensaty jest odpowiedni wzrost udziałów JST we wpływach
z podatku PIT” – wskazała organizacja.
Oddzielne pismo w sprawie „Polskiego ładu” skierowały do premiera Mateusza Morawieckiego organizacje reprezentujących stronę samorządową w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Szefa rządu poproszono o wyjaśnienie następujących kwestii:
1. Na jakim poziomie szacowany jest ubytek dochodów JST w skali roku (na przykładzie 2022 roku) z związku z nowymi propozycjami rozwiązań w zakresie opodatkowania PIT ? W szczególności prosimy o podanie skutków finansowych dla JST ogółem dla każdej z propozycji, to jest z tytułu:
- powszechnego podniesienia kwoty wolnej od opodatkowania podatkiem PIT do wys. 30 tys. zł,
- podwyższenia progu podatkowego z 85 tys. do 120 tys. zł, - wprowadzenia zerowego PIT dla osób pracujących po osiągnięciu wieku emerytalnego (do wysokości progu podatkowego),
- wprowadzenia współczynnika korygującego (wyższe koszty uzyskania przychodu) dla osób zarabiających między 6 tys. zł a 10,5 tys. zł.
2. Na jakim poziomie szacowany jest wzrost dochodów JST w skali roku (na przykładzie 2022 roku) w związku z propozycją polegającą na całkowitej likwidacji możliwości odliczenia od podatku PIT składki na ubezpieczenie zdrowotne ?
3. Na jakim poziomie szacowana jest łączna (zbiorcza) zmiana dochodów JST w skali roku (na przy kładzie 2022 roku) oraz do 2030 r. w związku z wszystkimi nowymi propozycjami rozwiązań w zakresie opodatkowania PIT? Jakie są w związku z tym szacunki zmian dla poszczególnych kategorii JST?
4. Prosimy o potwierdzenie informacji o konieczności zwiększenia udziału JST w PIT rekompensującego ubytek dochodów z PIT w celu zagwarantowania możliwości pełnego finansowania bieżących zadań własnych odpowiednio: z 10,3 pkt proc do 12,0 pkt proc. dla miast na prawach powiatu, z 8,1 pkt proc. do 9,1 pkt proc. dla gmin i z 2,2 pkt proc. do 2,5 pkt proc. dla powiatów oraz z 0,35 pkt proc. do 0,38 pkt proc. dla województw.
5. Prosimy o podanie, na jakim poziomie szacowana jest wielkość subwencji inwestycyjnych dla JST na 2022 r. i na lata do 2030 r. oraz wskazanie proponowanych sposobów jej rozdysponowania.
Pod pismem podpisali się: przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP Krzysztof Iwaniuk, prezes Unii Miasteczek Polskich Grzegorz Cichy, prezes Związku Miast Polskich Zygmunt Frankiewicz, prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich Tadeusz Truskolaski, prezes Związku Powiatów Polskich Andrzej Płonka oraz prezes Zarządu Związku Województw RP Olgierd Geblewicz.
jjk