Osoba, której dotyczy wystąpienie RPO do prezydenta Warszawy, jest dotkniętą kryzysem bezdomności i przebywa w ośrodku dla bezdomnych. W sprawie uzyskania przez nią lokalu komunalnego powstał spór  pomiędzy dzielnicą Wola a dzielnicą Praga-Północ.

Jak relacjonuje biuro RPO, mężczyzna twierdzi, że jego ostatnim miejscem zamieszkania była Wola, ale nie jest w stanie tego udokumentować. Wcześniej przebywał w lokalu socjalnym kolegi na Pradze-Północ. To było powodem uznania przez dzielnicę Wola braku właściwości do rozpoznania jego wniosku. Obecnie żadna z tych dzielnic nie uznaje się właściwa do załatwienia sprawy obywatela. A spór trwa od 2017 r.

W związku z tym biuro Rzecznika Praw Obywatelskich napisało w tej sprawie do prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego z prośbą o rozstrzygnięcie sporu o właściwość między dzielnicami.

Jak przypomina RPO, w myśl § 31 ust. 1 Uchwały Nr XXIII/669/2019 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z 5 grudnia 2019 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy, osoby ubiegające się o pomoc mieszkaniową zobowiązane są złożyć wniosek, zgodnie z wzorem określonym w zarządzeniu Prezydenta m.st. Warszawy.

Wnioski powinny być składane zatem w dzielnicy właściwej dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy. W przypadku osób realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności lub takich, które przedstawią zaświadczenie z ośrodka pomocy społecznej w Warszawie potwierdzające korzystanie ze świadczeń pomocy społecznej z powodu bezdomności – w dzielnicy, w której wnioskodawca miał ostatnie miejsce zamieszkania. W przypadku osób, które nie wykazały swojego ostatniego miejsca zamieszkania – w dowolnie wybranej dzielnicy.

Rzecznik podkreśla, że ze skarg kierowanych do jego biura wynika, że problem nie jest jednostkowy i może dotyczyć wszystkich wnioskodawców. Niestety najbardziej dotkliwy jest jednak dla osób w kryzysie bezdomności.

„Skutkiem dowolnej interpretacji uchwały przez poszczególne dzielnice jest odmowa realizacji wniosków. A to nie tylko nie wypełnia konstytucyjnej dyrektywy przeciwdziałania bezdomności przez organy władzy publicznej (art. 75 Konstytucji RP). Jest też realną barierą w ubieganiu się o pomoc mieszkaniową” – pisze RPO.

Jak zauważa rzecznik, na tle wyżej wymienionej uchwały rodzą się wątpliwości co do tego, w  której dzielnicy ma złożyć wniosek osoba, która mieszkała w kilku dzielnicach - gdy nie jest w stanie wykazać ostatniego miejsca zamieszkania. Czy powinna wówczas złożyć wniosek w urzędzie tej dzielnicy, na której terenie zamieszkiwała wcześniej, gdyż jest w stanie to udokumentować, czy jednak powinna go złożyć w dzielnicy, w której znajdowało się jej ostatnie faktyczne miejsce zamieszkania, czy też może w dowolnie wybranej dzielnicy.

„Jednoznaczne rozstrzygnięcie tej wątpliwości jest niezbędne, aby obywatele mogli uzyskać pomoc mieszkaniową bez zbędnych przeszkód i nie stali się ofiarami sporów pomiędzy dzielnicami. A osoby w kryzysie bezdomności odznaczają się dużą mobilnością. Często zmieniają miejsca pobytu lub zamieszkania, bez możliwości udokumentowania tego. Odsyłanie ich, aby złożyły wnioski w innej dzielnicy - nie zawsze finalnie właściwej do ich rozpatrzenia - pozbawia je niezbędnej pomocy, którą powinny otrzymać” – stwierdza RPO w piśmie skierowanym do prezydenta Warszawy.

Rzecznik zwraca uwagę, że osoba w kryzysie bezdomności najczęściej nie jest zdolna do samodzielnych działań w swojej sprawie. Każde jej działanie jest obarczone nadzwyczajnym wysiłkiem emocjonalnym. Odmowa udzielenia pomocy pogłębia zaś jej frustrację i bezradność - tym samym utrwala stan bezdomności.

Dlatego Rzecznik poddał pod rozwagę prezydenta stolicy postulat przyjęcia odmiennej od dotychczasowej praktyki co do wniosków mieszkaniowych, zwłaszcza osób w kryzysie bezdomności - poprzez udzielanie im pełnej pomocy.

„Chodzi też o wprowadzenie pouczania wnioskodawców – przy braku właściwości do rozpatrzenia ich wniosku - o możliwości zaskarżenia do sądu administracyjnego. Jednocześnie poddano pod rozwagę prezydenta Rafała Trzaskowskiego możliwość zainicjowania wydania wytycznych do uchwały z 5 grudnia 2019 r. - tak aby była ona jednolicie stosowana przez wszystkie dzielnice” – czytamy w piśmie RPO do prezydenta stolicy.

mam/