W odpowiedzi na dezyderat sejmowej Komisji ds. Petycji Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji poinformowało, że zarówno strona rządowa jaki i samorządowa widzą potrzebę pilnej nowelizacji przepisów dotyczących dokonywania zmian granic gmin. Zdaniem resortu kierunki zmian oraz propozycje nowych regulacji powinny zostać wypracowane w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. 

„Komisja stanowi najlepsze forum do wypracowania projektu nowelizacji przepisów ustawy, postulaty zgłoszone w przedmiotowej petycji zostaną rozważone w trakcie planowanych prac legislacyjnych” – wskazał wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Tomasz Szymański.

Jak wskazano w dezyderacie, autorzy petycji postulowali o ograniczenie częstotliwości dokonywania zmian granic jednostki samorządu terytorialnego na wniosek jednej z zainteresowanych JST. Zaproponowano, by utworzenie, połączenie, podział, zniesienie gminy mogły być dokonywane jeden raz w czasie trwania kadencji samorządu. Domagano się również wprowadzenia kontroli sądowej w procedurze zmiany granic i zawieszenia wydania rozporządzenia w tej sprawie do czasu rozpatrzenia przez sąd administracyjny skargi wniesionej przez radę gminy.

Wśród proponowanych zmian legislacyjnych wskazywano też na potrzebę zapewnienia obu jednostkom aktywnej roli w procedurze zmiany granic oraz uregulowania zasad rozliczeń pomiędzy samorządami dotyczących przekazywanego i przejmowanego mienia. Petycja dotyczyła również wprowadzenia obowiązku przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie utworzenia, połączenia lub  podziału JST.

„W ocenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, które analizuje wnioski i przygotowuje stosowne rekomendacje dla Rady Ministrów, najwięcej kontrowersji wywołują propozycje zmian granic gmin dotyczące włączenia do obszaru danego miasta terenów sąsiedniej gminy/gmin. Często bowiem zachodzą przeciwstawne interesy jst, które w konsekwencji powodują brak obopólnej zgody na dokonanie zmiany. Jednocześnie, przy tego rodzaju zmianach pojawia się problematyka braku szczegółowych regulacji prawnych związanych m.in. z rozliczeniami finansowymi pomiędzy gminami, objętymi danym wnioskiem, rekompensatami, przekazaniem mienia komunalnego czy też częstotliwością występowania/ponawiania wniosków” – wyjaśnił wiceminister Szymański.

Jak przypomniało MSWiA obecnie obowiązującymi przepisami w zakresie dokonywania zmian granic gmin są ustawa oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 sierpnia 2001 r. w sprawie trybu postępowania przy składaniu wniosków dotyczących tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia i ustalania granic gmin, nadawania gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalania i zmiany nazw gmin i siedzib ich władz oraz dokumentów wymaganych w tych sprawach.

Zgodnie z tymi przepisami Rada Ministrów w drodze rozporządzenia tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice. Przy podejmowaniu decyzji w tej sprawie brane są pod uwagę m.in. dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach oraz wielkość jednostki samorządu terytorialnego po ewentualnych zmianach. Wydanie rozporządzenia wymaga zasięgnięcia przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku zmian granic gmin naruszających granice powiatów lub województw dodatkowo opinii odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw.

mr/