Przygotowany przez PIE raport „Polskie miasta w czasach pandemii” stanowi podsumowanie wyników badań ankietowych przeprowadzonych wśród 522 polskich miast (co stanowi 55 proc. wszystkich miast w Polsce). 

Z opracowania wynika, że skutki finansowe i gospodarcze pandemii COVID-19 okazały się dla polskich miast bardzo dotkliwe. Ogromna większość z nich doświadczyła pogorszenia sytuacji budżetowej, ¼ planuje zmniejszenie wydatków na kulturę i sport. Z drugiej strony, obserwowana jest chęć zbudowania odporności poprzez inwestycje co wiąże się z koniecznością zwiększenia zadłużenia.

Jak wskazano w raporcie, ok. 36 proc. miast planuje zwiększyć zadłużenie w 2021 r. Przy czym, jak wskazano w opracowaniu, o nowych kredytach częściej myślą miasta większe oraz te, które przed pandemią znajdowały się w dobrej sytuacji społeczno-gospodarczej.

Wśród priorytetów inwestycyjnych znajduje się cyfryzacja. W przypadku miast powyżej 100 tys. mieszkańców aż 81 proc. badanych deklaruje wzrost działań w obszarze cyfryzacji swoich usług.

"W strategiach mniejszych ośrodków cyfryzacja nie jest aż tak istotna, co z jednej strony może wynikać z węższego zakresu realizowanych przez nie zadań publicznych, a z drugiej  pokazuje, że w dłuższym okresie negatywnym skutkiem pandemii może być powiększenie dystansu rozwojowego między ośrodkami bardziej zamożnymi i większymi, a miastami będącymi w gorszym położeniu społeczno-gospodarczym" – wskazała Katarzyna Dębkowska, kierownik zespołu foresightu gospodarczego Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Wprawdzie wśród badanych przeważały opinie, że pandemia COVID-19 nie wpłynęła na stan zasobów miasta, to jednak jeżeli chodzi o sytuację finansową, aż 79 proc. z nich doświadczyło pogorszenia.

Pandemia uderzyła także w warunki życia mieszkańców, przede wszystkim w funkcjonowanie służby zdrowia, placówek edukacyjnych, ośrodków kultury, sportu i rekreacji, jak również w warunki działalności przedsiębiorstw – 47 proc. miast zgłaszało pogorszenie sytuacji, jeżeli chodzi o prowadzenie biznesu.

Zdecydowanego pogorszenia doświadczyły w większym stopniu miasta powyżej 100 tys. mieszkańców (37 proc.), w następnej kolejności miasta średnie (28 proc.) oraz małe (13 proc.). Szczególne utrudnienia wystąpiły w największych ośrodkach, w których zlokalizowane są firmy turystyczne, gastronomiczne oraz z branży kultury i rozrywki. Jedynym obszarem, w którym sytuacja uległa poprawie jest bezpieczeństwo sanitarne – w tym zakresie polepszenie odnotowano w 26 proc. badanych miast.

Zdaniem autorów raportu 2021 rok będzie kluczowy dla miast z perspektywy kształtowania długofalowej odpowiedzi na kryzys pandemiczny i jego następstwa. Głównym wyzwaniem będzie utrzymanie płynności finansowej, wspomaganej w dużej mierze dotacjami, subwencjami oraz instrumentami kredytowymi.

Istotnym elementem zwiększania zasobów finansowych w najbliższym czasie będą zewnętrzne środki pomocowe, z których planuje skorzystać 30 proc. miast. 20 proc. miast zamierza zainwestować w poprawę jakości powietrza, a 14 proc. chce zwiększyć strumień inwestycji w infrastrukturę rowerową. 46 proc. miast deklaruje intensyfikację działań w obszarze bezpieczeństwa sanitarnego.

Ponadto, w ramach zwiększenia bezpieczeństwa zdrowotnego pracowników urzędów, 39 proc. miast zamierza wprowadzić hybrydowy system pracy na wybranych stanowiskach.

mp/