Odnawialne źródła energii obejmują: energię wiatrową; energię słoneczną (cieplną, w tym skoncentrowaną, i fotowoltaiczną); energię wodną; energię pływów, fal, oceaniczną; energię geotermalną; biopaliwa; i odpady odnawialne.

Zastosowanie energii ze źródeł odnawialnych niesie ze sobą wiele potencjalnych korzyści, w tym zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, dywersyfikację dostaw energii i zmniejszoną zależność od rynków paliw kopalnych (w szczególności ropy naftowej i gazu). Rozwój odnawialnych źródeł energii może też stymulować wzrost zatrudnienia w UE przez tworzenie miejsc pracy w sektorze nowych zielonych technologii.

W grudniu 2018 r. współprawodawcy przyjęli szereg zmian w prawodawstwie UE dotyczącym energii odnawialnej. Chodzi o zmienioną dyrektywę w sprawie odnawialnych źródeł energii (dyrektywa (UE) 2018/2001) w ramach pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków”. Celem pakietu jest utrzymanie pozycji Unii jako światowego lidera w dziedzinie odnawialnych źródeł energii oraz, w szerszym kontekście, pomoc Unii w wywiązaniu się z zobowiązań w zakresie redukcji emisji wynikających z porozumienia paryskiego. Zmieniona dyrektywa obowiązuje od grudnia 2018 r., a państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do jej transpozycji do prawa krajowego do czerwca 2021 r.

W dyrektywie ustanowiono wiążący cel, zgodnie z którym do 2030 r. zużywaną energię końcową w Unii powinno się pozyskiwać co najmniej w 32% ze źródeł odnawialnych, oraz zapisano klauzulę pozwalającą na zwiększenie tego celu do 2023 r., a także na zwiększenie celu dotyczącego 14% odsetka energii ze źródeł odnawialnych w transporcie do 2030 r.

W razie braku zmienionych celów krajowych krajowe cele w zakresie energii ze źródeł odnawialnych na 2020 r. powinny stanowić minimalny wkład każdego państwa członkowskiego na 2030 r.

Państwa członkowskie UE zostały zobligowane go zaproponowania krajowego celu dotyczącego energii i ustanowienia dziesięcioletnich krajowych planów na rzecz energii i klimatu w ramach programu „Horyzont 2030”.

Następnie, zgodnie z dyrektywą, państwa członkowskie będą musiały co dwa lata składać sprawozdania z postępów. Komisja ma poddawać te plany ocenie i może podjąć środki na szczeblu unijnym, aby zagwarantować, że plany są spójne z ogólnymi celami UE.

Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030

Polski rząd przyjął Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030 pod koniec 2019 r. W dokumencie Polska zadeklarowała osiągniecie do 2030 r. 21-23% udziału OZE w finalnym zużyciu energii brutto (zużycie łącznie w elektroenergetyce, ciepłownictwie i chłodnictwie oraz na cele transportowe), przy czym jak zaznaczono w dokumencie, realizacja celu OZE na poziomie 23% będzie możliwa pod warunkiem przyznania Polsce dodatkowych środków unijnych, w tym na sprawiedliwą transformację.

Jeśli tak się stanie, udział OZE w finalnym zużyciu energii brutto będzie się w Polsce odbywać w orientacyjnej trajektorii: do 2015 r. - 15%; 2022 r. - 16,4%; 2025 r. - 18,4%; 2027 r. - 20,2%.

Polski rząd ocenia się, że w perspektywie 2030 r. udział OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie będzie zwiększał się o 1,1 pkt proc. średniorocznie tj. do poziomu ok. 28,4%.

W transporcie przewiduje się osiągniecie 14% udział energii odnawialnej w 2030 r. Do 2030 r. przewiduje się wzrost udziału OZE do ok. 32% w elektroenergetyce.

W dokumencie zwrócono uwagę, że ważnym elementem, który wpłynie na skalę wykorzystania OZE w Polsce będzie postęp technologiczny – zarówno w zakresie aktualnie znanych sposobów wytwarzania energii, jak i w zupełnie nowych technologiach, ale także w technologiach magazynowania energii.

Udział energii ze źródeł odnawialnych w UE prawie się podwoił w latach 2004–2018

Z danych Eurostatu wynika, że w 2018 r. udział OZE w zużyciu energii końcowej brutto w UE wynosił 18,9%. Oznacza to, że w porównaniu z 2004 r. kiedy to wskaźnik ten wynosił 9,6%, udział OZE uległ podwojeniu.

Liderem UE w pozyskiwaniu energii z OZE była w 2018 r. Szwecji, gdzie udział ten wynosił aż 54,6 % zużycia energii końcowej brutto. W efekcie kraj ten znalazł się na pierwszym miejscu wśród państw członkowskich UE, znacznie wyprzedzając Finlandię (41,2%), Łotwę (40,3%), Danię (36,1%) i Austrię (33,4%).

Na końcu zestawienia znalazły się kraje o najniższym udziale energii ze źródeł odnawialnych: Holandia (7,4%), Malta (8,0%), Luksemburg (9,1%) i Belgia (9,4%).

W Polsce wskaźnik ten wyniósł 11,3%.

mp/