Uproszczenie zasad odrzucania spadku przez małoletniego

Przed wejściem w życie nowych przepisów rodzice, którzy chcieli w imieniu dziecka odrzucić spadek, musieli wystąpić do sądu - konieczne było uzyskanie sądowego pozwolenia, a to z uwagi na fakt, że taka czynność przekracza zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Zmiany w prawie spadkowym poskutkowały uproszczeniem zasad odrzucania spadku przez małoletnich. Jak jest obecnie?

Aktualnie występowanie do sądu nie zawsze jest konieczne. Po zmianach uzyskanie pozwolenia jest zbędne, gdy dziecko zostaje powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodziców. Warunkiem jest jednak, aby rodzicom przysługiwała pełna władza rodzicielska. W tej sytuacji wystarczy jedynie oświadczenie złożone przed notariuszem. Jest też inna możliwość - oświadczenie można złożyć bezpośrednio do sądu spadku.

„Wprowadzone zmiany należy ocenić jako korzystne. Aktualnie wielu rodziców nie musi już występować do sądu, aby móc skutecznie odrzucić spadek przez małoletniego. Zauważyć trzeba też, że ustawodawca jednocześnie wyeliminował rozbieżności, do których dochodziło, gdy rodzic czekał na zezwolenie sądu opiekuńczego. Jeżeli złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wymaga zezwolenia sądu, to bieg terminu złożenia oświadczenia ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie” - tłumaczy adwokat Iwo Klisz z Kancelarii Klisz i Wspólnicy z Wrocławia.

Oświadczenie rodzica - co musi zawierać

Kiedy wciąż potrzebna jest zgoda sądu na odrzucenie spadku przez małoletniego? Gdy nie zostały spełnione warunki wskazane w art. 101 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czyli gdy rodzice nie są zgodni co do odrzucenia spadku lub nie odrzucają go pozostałe dzieci tych rodziców. Stąd też w prawidłowo przygotowanym oświadczeniu rodzic musi oświadczyć, że:

- przysługuje mu władza rodzicielska - należy wskazać jej zakres;

- drugi z rodziców wyraża zgodę na odrzucenie spadku - o zgodzie nie trzeba informować, gdy rodzice składają oświadczenie wspólnie;

- uprzednio odrzucił on - lub drugi z rodziców dziecka - spadek;

- spadek został odrzucony przez innych zstępnych rodziców tego dziecka.

Oświadczenie rodzic składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Formalnie nie ma przeszkód, aby oświadczenie dotyczyło więcej niż jednego dziecka.

Rozszerzenie warunków uzasadniających pozew o uznanie za niegodnego dziedziczenia

Zmiany wprowadzone w prawie spadkowym nie dotyczą wyłącznie uproszczenia zasad odrzucania spadku przez małoletniego - wprowadzone zostały dwie nowe przesłanki niegodności dziedziczenia. Przed 15 listopada 2023 roku spadkobierca mógł zostać uznany za niegodnego, gdy:

- dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;

- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;

- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Katalog kryteriów, które uzasadniają uznanie przez sąd spadkobiercy za niegodnego, został jednak rozszerzony. Nowe przesłanki to:

- uporczywe uchylanie się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego - gdy został on określony co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;

- uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą - wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

W konsekwencji nowelizacji prawa spadkowego na korzyści płynące z powołania do spadku nie mogą liczyć osoby, które nie płaciły alimentów lub uchylały się od sprawowania np. funkcji rodzica zastępczego.

„Również te zmiany należy ocenić jako pozytywne. Nowelizacja przepisów o niegodności dziedziczenia pozwala spadkobiercom zareagować, gdyby w ich kręgu znalazła się osoba, która dotychczas lekceważyła obowiązki wynikające z prawa rodzinnego. Taka osoba może dziś zostać uznana za niegodną dziedziczenia - jest wówczas traktowa tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku” - mówi adwokat Iwo Klisz z Kancelarii Klisz i Wspólnicy z Wrocławia.

Więcej na: adwokat-wroclaw.biz.pl

Źródło informacji: Klisz i Wspólnicy Kancelaria prawna adwokatów i radców prawnych