W tym celu projektodawcy zaproponowali nowelizację ustaw Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach. 

W pierwszej z nich zaproponowano podwyższenie opłaty za składowanie odpadów bez uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska odpadów z kwoty 0,05 jednostkowej dobowej stawki opłaty do 0,10, co zasili Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Regulacja przewiduje też, że finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w ramach NFOŚiGW będzie  obejmowało również dofinansowanie kosztów akcji ratowniczych i gaśniczych w razie awarii lub katastrof związanych z funkcjonowaniem składowisk odpadów (art. 400a ust. 1 pkt 8 oraz art. 410ca). 

Z kolei w ustawie o odpadach zaproponowano, aby zarządzający składowiskami odpadów byli zobowiązani także do ustanawiania zabezpieczeń roszczeń w celu ponoszenia kosztów akcji ratowniczych i gaśniczych oraz usuwania ich skutków. Ponadto podmiot ubiegający się o pozwolenie na budowę składowiska odpadów będzie mógł zostać zobowiązany – na żądanie właściwego organu - do dołączania do odpowiedniego wniosku również dokumentu poświadczającego tytuł prawny do nieruchomości, na której ma być posadowione składowisko odpadów, a nie tylko oświadczenia w tej sprawie. 

Projekt zakłada też, że zarządzający składowiskiem będzie mógł zostać zobowiązany do ustanowienia zabezpieczeń dotyczących jego funkcjonowania maksymalnie w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja zatwierdzająca instrukcję prowadzenia składowiska stała się ostateczna. Obecnie są na to aż trzy miesiące. 

Ponadto zaproponowano, aby negatywne skutki w funkcjonowaniu składowisk odpadów obejmowały również koszty akcji ratowniczych i gaśniczych oraz usuwania ich skutków. Zdaniem projektodawcy powinno to mieć wpływ na przeznaczenie środków uruchamianych z zabezpieczeń roszczeń. 

Projekt przewidujące również podwyższenie kar i opłat związanych z naruszeniem przepisów obu nowelizowanych ustaw. I tak w ustawie Prawo ochrony środowiska przewiduje się m.in. podwyższenie opłaty jednostkowej za składowanie odpadów bez uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska oraz kar za wprowadzanie gazów lub pyłów do środowiska oraz za składowanie odpadów z naruszeniem wymaganych warunków.

Z kolei w ustawie o odpadach przewiduje się podwyższenie kar administracyjnych za naruszenie przepisów art. 194 ust. 3-5, art. 194b ust. 2 oraz art. 195.

Zgodnie z ustawą o odpadach podmiotem zarządzającym gminnym składowiskiem odpadów nie może być jednostka sektora finansów publicznych. Gmina może utworzyć podmiot niebędący taką jednostką w celu prowadzenia gminnego składowiska odpadów lub powierzyć
wykonywanie praw i obowiązków zarządzającego gminnym składowiskiem odpadów podmiotowi niebędącemu jednostka sektora finansów publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 679). To zarządzający składowiskiem odpadów ponosi odpowiedzialność za całokształt działalności składowiska odpadów, w tym z tytułu ustanowienia zabezpieczeń na pokrycie kosztów związanych z prowadzeniem składowiska odpadów.

W praktyce zdarza się jednak, że gminy ponoszą koszty (lub ich cześć) akcji ratowniczych i gaśniczych, jakie są prowadzone na składowiskach odpadów z powodu ich pożarów wywołanych zarówno samoistnym zapaleniem, jak i zapaleniem wywołanym działaniem osób trzecich (niejednokrotnie o charakterze przestępczym).


mp/