Cieszyn: Studni Trzech Braci w nowej odsłonie

Remontowi została poddana w latach 50-tych XX w. i wtedy też uległa przekształceniom. Ostatni remont miał miejsce w 2010 r. by dobrze prezentowała się z okazji obchodów 1200 lat Cieszyna.

Prowadzone od 2022r. prace konserwatorskie oprócz zadbania o dobry stan techniczny mają na celu przywrócenie jej pierwotnego charakteru.

Jaki był pierwotny kolor?

Przed przystąpieniem do prac konserwatorskich wykonano w 2019r. tzw. „badania stratygraficzne” mające na calu odkrycie pierwotnej wcześniejszych warstw malarskich i być może pierwotnej kolorystyki studni. Niestety większość nawarstwień została usunięta w trakcie prac remontowych w 2010r., kiedy założono czyszczenie altany metodą strumieniowo – ścierną. W związku z tym obecnie nie ma możliwości definitywnego stwierdzenia jaki był pierwotny kolor żeliwnej altany. Znaleziono jednak pozostałości ciemnozielonej farby na drewnianym zworniku daszku oraz fragmentarycznie żeliwnych dekoracyjnych elementach na krawędzi okapu. Warstwy te są najprawdopodobniej XX wieczne

Określenie kolorystyki na podstawie czarno białych zdjęć jest niemożliwe. Zachowało się kilka podbarwianych pocztówek z dawnych lat, istnieją między nimi jednak znaczne rozbieżności kolorystyki. Zachowały się materiały, na których altana malowana jest w jasnozielonym kolorze, ale również w brązowym. Na późniejszych kolorowych fotografiach możemy zobaczyć altanę w rożnych odsłonach – zieleni, seledynowo-granatową, ciemnej zieleni oraz czerni. To już druga połowa XX wieku.

W archiwum zachowały się 2 projekty altany z 1868r., Na jednym altana utrzymana jest w kolorze seledynowym/bladej zieleni, na drugim w kolorze turkusowo-granatowym. Do tej pierwszej kolorystyki próbowano prawdopodobnie nawiązać przy remoncie w 2010r i wykonaniu wtedy malowania w jasnej tonacji. Na podstawie projektów można wnioskować, że na etapie projektu zamiarem było by studnia była „kolorowa”.

Istnieją jednak również przesłanki za tym, że zabudowa studni mogła nie być początkowo malowana, tylko utrzymana w naturalnym materiale żeliwa. Przemawiać za tym może protokół z posiedzenia Rady Miejskiej 10.X.1932 r., z w którym zanotowano interpelację radnego, że Studnia Bracka jest w bardzo złym stanie. Uchwalono pokostować studnię i odnowić napisy na tablicach. Pokostowanie było powszechnie stosowaną dawniej metodą zabezpieczenia żeliwa.

W trakcie obecnej renowacji altany wykonano kilka prób kolorystycznych na obiekcie.

Poddano pracom konserwatorskim tablice z inskrypcjami. Ich odczyszczenie dało dobre efekty, w związku z tym zadecydowano o pozostawieniu ich w naturalnym materiale, stanowiącym piękne tło dla pozłacanych napisów. W celu utrzymania jednolitej kolorystyki pozostałe elementy został pomalowane w kolorze grafitowym.

Tablice z inskrypcjami

Gdy powstała reprezentacyjna obudowa Studni Cieszyn administracyjnie należał do cesarstwa Aursto-Węgier. Na wewnętrznych ścianach umieszczono trzy pamiątkowe tablice z tekstem legendy w języku polskim, łacińskim i niemieckim (używanym wtedy językiem urzędowym). Po II wojnie światowej napis w języku niemieckim został usunięty. W 1951 r. umieszczono w tym miejscu odlaną w cieszyńskiej „Celmie” płaskorzeźbę z brązu, będącą powiększeniem medalu Jana Raszki z 1910 r.. W celu zachowania symetryczności kompozycji zamieniono miejscami tablice stanowiące ściany altany. Tablica z inskrypcją łacińską, wcześniej środkowa, została zamocowana w prześle z prawej strony, natomiast tablica z usuniętą inskrypcją i przymocowaną płaskorzeźbą zyskała centralne położenie. Przy kamiennej cembrowinie umieszczono płytę z napisem „Odremontowało i uzupełniło rzeźbę jako czyn1-szo Majowy 1951r. Rzemiosło Cieszyna i Powiatu”.

Z konserwatorskiego punktu widzenia zasadnym było w trakcie obecnej renowacji przywrócenie pierwotnego układu ścian altany jak i odtworzenie historycznego napisu. W związku z tym podjęto decyzję o przywróceniu żeliwnej altanie jej pierwotnego charakteru.

Iglica

Daszek altany zakończony został smukłą iglicą, na której umieszczono płaski pozłacany wizerunek orła. Pierwotna iglica nie została zachowana. Obecna pochodzi z lat 50-tych XX w. Kształt został wtedy nieco zmieniony poprzez wykonanie bani. W czasie obecnie przeprowadzonych prac przywrócono brakujący element złamanej iglicy. Wykonano również pozłocenie orła, co stanowi nawiązanie do pierwotnej ekspozycji widocznej na historycznych zdjęciach. Zostało również wykonane nowe pokrycie daszku altany.

AZO (Urząd Miejski w Cieszynie)