Wzmocnienie roli kuratorów oraz wprowadzenie odpowiedzialności karnej za przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków dla dyrektorów szkół i przedszkoli - przewidują zmiany w prawie oświatowym, które we wtorek przyjął rząd.
Rada Ministrów przyjęła we wtorek projekty nowelizacji ustawy Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw - jeden przedłożony przez Ministra – Członka Rady Ministrów Michała Wójcika, a drugi przez ministra edukacji.
Pierwsza z regulacji wprowadza odpowiedzialność karną za przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków dotyczących opieki lub nadzoru nad dziećmi i młodzieżą. Będzie to dotyczyć osób kierujących jednostkami objętymi systemem oświaty, żłobkami, klubami dziecięcymi oraz jednostkami instytucjonalnej pieczy zastępczej i placówkami wsparcia dziennego.
Obowiązek opieki nad dziećmi i młodzieżą w danej jednostce nie ogranicza się wyłącznie do nauczycieli i wychowawców, ale dotyczy również osób kierujących działalnością tej jednostki. Obecne przepisy pozwalają na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej za przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków kierowników tych jednostek będących funkcjonariuszami publicznymi. Brak jest natomiast przepisów przewidujących w takiej sytuacji możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności osoby kierującej niepubliczną jednostką organizacyjną sprawującą opiekę lub nadzór nad małoletnim. Zakres tej opieki i nadzoru nie powinien zaś się różnić w zależności od statusu prawnego jednostki.
Jak podkreślono w komunikacie po posiedzeniu Rady Ministrów, projekt wychodzą naprzeciw bezpieczeństwu dzieci i młodzieży. W ostatnich latach odnotowano wysoki wskaźnik popełnianych przestępstw, np. na terenie szkół – w 2011 r. było to ponad 28 tys. incydentów, a w 2012 r. liczba ta przekroczyła 24 tys. Przestępstwa polegały m.in. na spowodowaniu uszczerbku na zdrowiu, udziale w bójce lub pobiciu. Przestępstwa miały miejsce również w żłobkach i przedszkolach.
Drugi projekt przewiduje wzmocnienie roli kuratora oświaty, jako organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Poprawione zostaną także warunki funkcjonowania szkół i placówek, co pozytywnie wpłynie na rozwój uczniów. Zwiększy się również świadomość uczniów i rodziców o treściach zawartych w zajęciach prowadzonych w szkole przez stowarzyszenia i inne organizacje. Decyzja o udziale dziecka w tych zajęciach będzie należała do rodziców.
Na potrzebę zwiększenia skuteczności organu sprawującego nadzór pedagogiczny wskazują liczne sygnały od kuratorów oświaty, rodziców, nauczycieli oraz związków zawodowych zrzeszających nauczycieli. Najczęściej sygnały te dotyczą informacji o działaniach niezgodnych z prawem, które niekorzystnie wpływają na jakość edukacji oraz warunki rozwoju uczniów i wychowanków.
Najważniejsze rozwiązania
Określony został sposób postępowania w sytuacji, w której dyrektor szkoły lub placówki uchyla się lub nie realizuje zaleceń wydanych przez kuratora oświaty.
Kurator będzie miał możliwość wezwania dyrektora szkoły lub placówki do wyjaśnienia przyczyn niezrealizowania zaleceń.
Jeśli dyrektor nadal nie będzie realizował zaleceń, kurator będzie mógł wystąpić do organu prowadzącego szkołę lub placówkę z wnioskiem o odwołanie dyrektora w czasie roku szkolnego, bez wypowiedzenia.
Wprowadzono zmiany dotyczące powierzania stanowiska dyrektora szkoły lub placówki oraz powoływania na to stanowisko. Chodzi m.in. o konieczność uzyskania pozytywnej opinii kuratora, w przypadku gdy organ prowadzący szkołę lub placówkę powołuje na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki osobę, która nie jest nauczycielem. Dotyczy to także sytuacji, gdy organ prowadzący powierza stanowisko dyrektora na okres krótszy niż 5 lat szkolnych.
Zwiększona została – z 3 do 5 – liczba przedstawicieli kuratora w komisjach konkursowych na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki.
Zwiększony został nadzór nad zajęciami prowadzonymi w szkole przez stowarzyszenia i inne organizacje.
Dyrektor szkoły lub placówki będzie miał obowiązek – przed rozpoczęciem zajęć prowadzonych przez stowarzyszenia lub organizacje – uzyskać szczegółową informację o planie działania na terenie szkoły oraz konspekt zajęć i materiały wykorzystywane na oferowanych zajęciach, a także uzyskać pozytywną opinię kuratora oświaty dla działań takiej organizacji na terenie szkoły lub placówki.
Udział ucznia w zajęciach prowadzonych przez stowarzyszenia lub organizacje będzie wymagał pisemnej zgody rodziców niepełnoletniego ucznia lub pełnoletniego ucznia.
Rozwiązanie wpłynie na zwiększenie świadomości uczniów i rodziców o treściach zawartych w zaproponowanych programach.
Doprecyzowana została kwestia opiniowania przez kuratora zamiaru likwidacji lub przekształcenia szkoły lub placówki przez organ prowadzący.
Wzmocniony został nadzór nad szkołami i placówkami niepublicznymi. Kurator będzie mógł wydać osobie prowadzącej taką szkołę lub placówkę polecenie niezwłocznego umożliwienia wykonania czynności dotyczących nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce. Określono także konsekwencje wynikające z braku realizacji tego polecenia.
Rozwiązanie to pozwoli kuratorowi skutecznie reagować na napotykane problemy. Chodzi np. o brak kontaktu z dyrektorem szkoły lub placówki, brak odpowiedzi na pisma przesyłane do dyrektora albo osoby prowadzącej, czy nieudostępnianie dokumentacji.
Sytuacje te najczęściej dotyczą szkół i placówek, w których występowały skargi na ich funkcjonowanie, zgłaszane kuratorowi przez rodziców, pełnoletnich uczniów, nauczycieli lub inne podmioty.
Wprowadzony został przepis zobowiązujący dyrektora szkoły lub placówki, do organizacji zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość w sytuacji zawieszenia zajęć z powodu wystąpienia na danym terenie zagrożenia bezpieczeństwa uczniów.
Wprowadzono rozwiązania umożliwiające realizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, na wniosek rodzica w przypadku:
dzieci i uczniów objętych indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym lub indywidualnym nauczaniem; uczniów hospitalizowanych w podmiotach leczniczych, w których nie zorganizowano szkoły specjalnej.