Projekt nowelizacji ustawy o referendum ogólnokrajowym ma na celu - jak czytamy w uzasadnieniu - dostosowanie rozwiązań, umożliwiających przeprowadzanie referendum w tym samym dniu, w którym odbywają się wybory: do Sejmu i do Senatu, wybory Prezydenta Rzeczypospolitej lub wybory do Parlamentu Europejskiego do uregulowań zawartych w Kodeksie wyborczym.

Chodzi przede wszystkim ujednolicenie godzin głosowania, czyli w godzinach 7 - 21. 

Projekt wychodzi naprzeciw propozycji prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, by przeprowadzić w Polsce referendum na temat relokacji migrantów w ramach UE. Premier Mateusz Morawiecki zapowiedział w poniedziałek, że rząd planuje, by referendum odbyło się w tym samym terminie co jesienne wybory do parlamentu.

"Mogę potwierdzić: planujemy przeprowadzić to (wybory parlamentarne i referendum ws. relokacji migrantów - PAP) w tym samym czasie, po to też, by koszty były niższe. Wiadomo, że przeprowadzenie osobno wyborów i osobno referendum to dodatkowe koszty, a tak te koszty będą prawie takie same" - powiedział premier. 

Premier: wybory parlamentarne połączone z referendum ws. migrantów, wybory samorządowe oddzielnie

Będzie referendum ws. relokacji uchodźców - zapowiedział prezes PiS

Kolejne zmiany ujednolicające przedstawione w projekcie PiS dotyczą m.in. informacji o numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych, zgłoszeń zamiaru głosowania korespondencyjnego, wniosków o sporządzenie aktu pełnomocnictwa.

W projekcie zapisano też, że wyniki głosowania i protokoły głosowania z obwodów utworzonych za granicą oraz na polskich statkach morskich są przekazywane komisarzowi wyborczemu właściwemu dla miasta stołecznego Warszawy.

"Proponowane rozwiązania wpłyną na obniżenie kosztów przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego" - wskazano w uzasadnieniu projektu.

Wyjaśnienia związane z przeprowadzeniem referendum ogólnokrajowego w tym samym dniu, w którym odbywają się wybory opublikowała z kolei Państwowa Komisja Wyborcza.

PKW podkreśla przede wszystkim, że już obowiązująca Ustawa o referendum ogólnokrajowym "jednoznacznie przesądza" o tym, że takie referendum może zostać przeprowadzone w tym samym dniu, w którym odbywają się wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej lub wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej albo wybory do Parlamentu Europejskiego.

W szczególności zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy w przypadku przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego w tym samym dniu, w którym odbywają się wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej:

- głosowanie przeprowadza się w obwodach głosowania utworzonych dla właściwych wyborów i na podstawie spisów wyborców sporządzonych dla tych wyborów;

- zaświadczenia o prawie do głosowania wydaje się zgodnie z przepisami dotyczącymi właściwych wyborów; zaświadczenie upoważnia do wzięcia udziału we wskazanym w nim głosowaniu w wyborach oraz w odbywającym się w tym samym terminie głosowaniu w referendum;

- zadania komisarzy wyborczych i komisji obwodowych wykonują odpowiednio okręgowe i obwodowe komisje wyborcze powołane do przeprowadzenia właściwych wyborów;

- do kampanii referendalnej stosuje się przepisy rozdziału tej 6 ustawy.

Przesądzona zatem została przez ustawodawcę - wyjaśnia PKW - kwestia przeprowadzania głosowania:

- w tych samych (a nie innych) obwodach głosowania (art. 90 ust. 1 pkt 1 ustawy), czyli w tych samych lokalach wyborczych;

- przez jedną i tę samą obwodową komisję wyborczą (a nie dwie odrębne) (art. 90 ust. 1 pkt 2 ustawy). W przypadku zrządzenia referendum ogólnokrajowego na dzień, w którym przeprowadzane są wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej referendum przeprowadzają obwodowe komisje wyborcze w kraju powoływane przez komisarzy wyborczych dla wyborów (art. 90 ust. 1 pkt 2 ustawy);

- przy użyciu jednej urny wyborczej, do której wrzucane są zarówno karty do głosowania w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, karty do głosowania w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, jak i karty do głosowania w referendum ogólnokrajowym.

"Należy w tym miejscu zauważyć, że w wyborach parlamentarnych wyniki głosowania w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej ustalane są odrębnie i sporządzane są odrębne (dwa) protokoły głosowania. W przypadku ewentualnego przeprowadzenia w tym samym dniu referendum ogólnokrajowego i wyborów, obwodowa komisja wyborcza miałaby więc obowiązek dodatkowo odrębnego ustalenia wyników głosowania i sporządzenia odrębnego, (trzeciego) protokołu głosowania" - głosi komunikat PKW.

PKW podkreśla przy tym, że "w żadnej mierze wyborca (osoba uprawniona do udziału w referendum) nie może i nie jest zmuszany do głosowania wyborach do jakiegokolwiek organu, ani do udziału w referendum".

"Decyzja o udziale w wyborach do danego organu (np. do Sejmu lub do Senatu) albo w referendum jest zatem wyłączną decyzją wyborcy (osoby uprawnionej do udziału w referendum). W przypadku referendum przeprowadzanego w tym samym dniu, co wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, wyborca może zatem zdecydować, wyłącznie według własnego uznania, o udziale np. jedynie w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (bez udziału w referendum); jedynie w udziale w referendum (bez udziału w wyborach do Sejmu i do Senatu); jedynie w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (bez udziału w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej i w referendum) itd. Jeżeli wyborca odmówi przyjęcia karty lub kart do głosowania obwodowa komisja wyborcza odnotuje to w spisie wyborców" - podkreśla PKW.

"Odnosząc się natomiast do wątpliwości związanych z prowadzeniem równolegle kampanii wyborczej i kampanii referendalnej, niezależnie od ewentualnych trudności, należy mieć na uwadze, że ustawodawca w art. 90 ustawy o referendum ogólnokrajowym przewidział możliwość przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego łącznie z wyborami powszechnymi (poza wyborami do organów jednostek samorządu terytorialnego). Oznacza to, że ustawodawca założył także jednoczesne prowadzeni kampanii wyborczej i kampanii referendalnej (por. art. 90 ust. 1 pkt 3 ustawy)" - głoszą wyjaśnienia.

PKW wskazuje ponadto, że zasady finansowania kampanii wyborczej zostały określone w Rozdziale 15 Kodeksu wyborczego. Zgodnie z jego przepisami finansowanie kampanii wyborczej jest jawne. Kampanię tę na rzecz kandydatów – na zasadzie wyłączności – prowadzą komitety wyborcze. Ich wydatki ponoszone w związku z zarządzonymi wyborami pokrywane są z ich źródeł własnych. Komitety mogą pozyskiwać środki jedynie od podmiotów określonych w Kodeksie i wydatkować je wyłącznie na cele związane z wyborami. Pełnomocnicy finansowi tych podmiotów zobowiązani są do złożenia po wyborach Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdań finansowych, które – po dokonaniu ich analizy – mogą być przez Komisję przyjęte, przyjęte ze wskazaniem na ich uchybienia lub odrzucone.

Z kolei do finansowania kampanii referendalnej nie mają zastosowania przepisy Kodeksu wyborczego. Wydatki ponoszone przez podmioty biorące udział w kampanii referendalnej pokrywane są z ich źródeł własnych i zgodnie z właściwymi przepisami określającymi ich działalność finansową. Są to zatem odrębnie prowadzone gospodarki finansowe.

js/ rbk/