W czwartek, 18 kwietnia odbyła się konferencja prasowa, podczas której wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska przedstawiła odpowiedź resortu na niedawny apel samorządów i branży o szybkie wdrożenie przepisów o tzw. systemie kaucyjnym.

Podczas spotkania Sowińska przyznała, że ustawę kaucyjną "trzeba naprawić", a resort jest "otwarty na dialog". Podkreśliła jednak, że nie ze wszystkimi postulatami branży napojowej i handlowej może się zgodzić. Podkreśliła jednocześnie, że trwają rozmowy z Ministerstwem Finansów nad ewentualnym doprecyzowaniem niektórych przepisów obecnej ustawy, aby były one "absolutnie jednoznaczne".

„Temat systemu kaucyjnego jest trudny, ponieważ jest systemowy. Dotyczy każdej Polki i każdego Polaka. Dotyka szerokiego grona interesariuszy: przedsiębiorców, wytwórców napojów, branży sklepowej, samorządów i organizacji proekologicznej. Staramy się te wszystkie głosy zebrać i pogodzić ze sobą” – powiedziała Sowińska.

Wiceminister dodała, że obecnie w Polsce każdy z nas płaci za opakowanie trzy razy: przy zakupie napoju, w opłacie za wywóz odpadków komunalnych oraz w tym, co z budżetu państwa trafia do unijnego budżetu w opłacie Polski z tytułu niepoddanych recyklingowi opakowań. Tylko w ubiegłym roku było to ponad 2 mld złotych. 

„Rząd Koalicji 15 października rozpoczął analizy przyjętej przez poprzedników ustawy z lipca 2023 roku, wprowadzającej w Polsce system kaucyjny. Mieliśmy do niej wiele uwag i wiedzieliśmy, że zaproponowane przepisy nie dadzą spodziewanego efektu, także dlatego, że branża spożywcza ma wiele wątpliwości do przyjętych schematów działania systemu – wskazała Sowińska.

Wiceszefowa MKiŚ podkreśliła, że od marca 2024 r. resort prowadzi konsultacje z branżą spożywczą. W wyniku tych uzgodnień w nowelizacji przepisów zostanie wprowadzony mechanizm tzw. podążania kaucji za produktem, czyli pobierania kaucji na każdym etapie obrotu towarem od producenta do konsumenta, co w opinii branży rozwiąże kilka problemów w systemie. Między innymi zapobiegnie to ewentualnym nadużyciom przy rozliczaniu pobranej kaucji z jednostkami handlowymi i zagwarantuje operatorom środki finansowe do rozliczeń.

Sowińska zapowiedziała także przesunięcie o rok włączenia do systemu napojów mlecznych, „bo wiemy, że wszyscy potrzebują więcej czasu na rozwiązanie kwestii sanitarnych”.

Ponadto zgodnie z projektowanymi zmianami samorządy będą mogły zaliczyć recykling opakowań z systemu kaucyjnego do realizacji wymaganych poziomów zbiórki w gminach.

„Utrzymamy przepisy tak, by zakres sprawozdań dla samorządów pozwalał zaliczyć im recykling z systemu kaucyjnego do realizacji wymaganych poziomów zbiórki w gminach” – wskazała wiceminister.

Sowińska powiedziała też, że według opinii Ministerstwa Finansów, VAT nie będzie naliczany dla opakowań jednorazowych, a w przypadku tych wielokrotnego użytku, pojawi się tylko dla tych, które nie wrócą do systemu. „Jednocześnie MKiŚ jest w kontakcie z Ministerstwem Finansów w zakresie analizy zgłaszanych uwag i ewentualnego wypracowania zmian ustawowych” - dodała.

Zgodnie z obecnym kształtem przepisów system kaucyjny w Polsce ma zacząć działać od 2025 r. Jego celem jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 m kw., będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję, natomiast te mniejsze będą mogły przystąpić do systemu dobrowolnie, choć pobiorą kaucję. Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. Kaucja ma zachęcić do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców służących do wytworzenia opakowań.

System ma objąć trzy rodzaje opakowań: butelki plastikowe do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki do 1 litra. 

mp/