Co najmniej dwie trzecie składu komisji stale przy pracy; bezwzględna ochrona danych osobowych wyborców; zapewnienie tajności głosowania - to niektóre tylko obowiązki obwodowych komisji wyborczych w trakcie oddawania głosów.

Obwodowa komisja wyborcza ds. przeprowadzenia głosowania otwiera lokal wyborczy o godz. 7.00. Od tej chwili do czasu zakończenia głosowania w pomieszczeniu, w którym znajduje się urna, stale musi przebywać nie mniej niż dwie trzecie pełnego składu komisji, w tym zawsze przewodniczący bądź jego zastępca. Informacja o tym kto zasiada w komisji musi być wywieszona w lokalu, a członkowie komisji w widocznym miejscu powinni mieć identyfikatory.

Wydawanie kart do głosowania

Wyborcom - obywatelom polskim komisja wyda po jednej karcie do głosowania w wyborach do każdej z wybieranych rad i sejmiku oraz w wyborach wójta. Wyborcom - pozostałym obywatelom Unii Europejskiej wydaje się wyłącznie karty do głosowania w wyborach do rady gminy oraz w wyborach wójta.

Przed wydaniem karty komisja sprawdza tożsamość wyborcy na podstawie dowodu osobistego lub innego dokumentu z fotografią. Jak instruuje PKW, może to być np. paszport, prawo jazdy, legitymacja studencka, w tym również dokument, który utracił ważność, pod warunkiem, że ustalenie tożsamości na jego podstawie nie budzi wątpliwości.

Komisja ustala, czy wyborca jest uprawniony do głosowania w tym obwodzie, sprawdzając czy jego nazwisko jest ujęte w spisie wyborców. Musi też sprawdzić, czy do danego wyborcy nie wysłano już pakietu wyborczego (taka informacja powinna być w spisie, w rubryce "Uwagi") do głosowania korespondencyjnego, a jeśli tak - komisja odmawia wydania kart do głosowania. Może się zdarzyć, że wyborca poinformuje, iż pakiet do niego nie dotarł. Wówczas przewodniczący komisji lub jego zastępca telefonicznie sprawdza to w dziale ewidencji ludności urzędu gminy. Jeśli niedoręczenie zostanie potwierdzone, dwóch członków komisji, w tym przewodniczący lub jego zastępca, skreśla adnotację w spisie o wysłaniu pakietu, w to miejsce wpisuje adnotację „pakiet niedoręczony", a komisja wydaje wyborcy karty do głosowania.

Obowiązkiem komisji jest sprawdzenie czy wydawana karta jest ostemplowana; komisja musi też odebrać od wyborcy podpis poświadczający wydanie karty.

Jedynie w przypadku gdy wyborca okaże komisji dokument potwierdzający, że jest osobą niepełnosprawną o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i nie może w związku z tym potwierdzić otrzymania kart do głosowania, członek komisji wydający karty do głosowania wraz z przewodniczącym lub zastępcą przewodniczącego stwierdza fakt wydania kart oraz przyczynę braku podpisu osoby otrzymującej karty.

Ochrona danych osobowych

Jak podkreśla PKW, bezwzględnym obowiązkiem komisji jest zapewnienie ochrony danych osobowych wyborców ujętych w spisie. W tym celu komisja stosuje przekazane przez urząd gminy osłony na spis, które zabezpieczają dane innych osób przy potwierdzaniu przez wyborcę odbioru kart do głosowania. "Niewykonywanie lub niewłaściwe wykonywanie powyższego obowiązku skutkować może odpowiedzialnością za naruszenie przepisów" - przestrzega PKW.

Niewidomi i niedowidzący poczekają

W przypadku, gdy wyborca zażąda wydania mu wraz z kartami do głosowania nakładek sporządzonych w alfabecie Braille'a, komisja musi pilnie sprowadzić takie nakładki z urzędu gminy. "Na czas oczekiwania komisja zapewnienia wyborcy i ewentualnie osobie mu towarzyszącej miejsca do siedzenia, a także miejsce zapewniające wyborcy komfort oddania głosu z wykorzystaniem nakładki (...) - głoszą wytyczne PKW. W czasie oczekiwania jeden z członków komisji powinien poinformować wyborcę o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu. Po oddaniu głosu przez wyborcę nakładki zwracane są przedstawicielowi urzędu gminy, który powinien zaczekać na ich zwrot, a następnie odwieźć je do urzędu gminy.

Przebieg głosowania

W czasie głosowania komisja zwraca uwagę, by uprawnieni głosowali osobiście, by zachowana została tajność głosowania oraz by nikt w lokalu nie prowadził agitacji wyborczej.

Komisja powinna zwracać uwagę, aby wyborcy nie wrzucali do urny innych przedmiotów niż karty do głosowania. Jeśli tak się stanie - też musi to być odnotowane w protokole.

Komisja czuwa też, by nie doszło do przepełnienia urny wyborczej. Jeśli tak się stanie komisja zakleją ja, pieczętuje i korzysta z drugiej - jeżeli została ona dostarczona przed rozpoczęciem głosowania. W innym przypadku komisja niezwłocznie zwraca się o urnę do wójta, informując o tym urzędnika wyborczego.

Urna, która uległa zapełnieniu, pozostaje w lokalu wyborczym. Obie urny powinny być ustawione w takim miejscu, by były przez cały czas głosowania widoczne dla członków komisji i mężów zaufania, obserwatorów społecznych oraz obserwatorów międzynarodowych.

Niedopuszczalne jest głosowanie za członka rodziny lub za inną osobę. Zakaz ten nie dotyczy osób posiadających pełnomocnictwo do głosowania. Osobie niepełnosprawnej, na jej prośbę, może pomagać w głosowaniu inna osoba, w tym także niepełnoletnia; pomoc ta może mieć tylko techniczny charakter; nie może ona polegać na sugerowaniu wyborcy sposobu głosowania lub na głosowaniu w zastępstwie wyborcy.

Pomocy w głosowaniu nie może udzielać członek komisji, mąż zaufania, obserwator społeczny, ani obserwator międzynarodowy.

Na żądanie wyborcy, komisja musi wydać zaświadczenie potwierdzające wzięcie udziału w głosowaniu.

W zakładach leczniczych i domach pomocy społecznej możliwe jest przeprowadzanie głosowania poza lokalem, przy zastosowaniu przenośnej urny pomocniczej, do której głosy można zbierać przy łóżkach pacjentów.

Frekwencja

Komisja na bieżąco sprawdza liczbę podpisów w spisie, potwierdzających otrzymanie karty przez wyborców. Gdy liczba ta przekroczy 60 proc. liczby otrzymanych przez komisję kart do głosowania, komisja obowiązana jest powiadomić właściwe terytorialne komisje wyborcze, za pośrednictwem wójta współdziałającego z urzędnikiem wyborczym, o możliwej potrzebie uruchomienia dla niej kart z rezerwy.

Gdy liczba ta przekroczy 80 proc. liczby otrzymanych przez komisję kart do głosowania, komisja występuje do terytorialnych komisji wyborczych, za pośrednictwem wójta współdziałającego z urzędnikiem wyborczym, o wydanie kart z rezerwy.

Komisja (poza komisjami w obwodach odrębnych) przekazuje też Państwowej Komisji Wyborczej dane o frekwencji wyborczej - według stanu na godz. 12. i godz. 17. oraz podaje je do publicznej wiadomości.

Przerwa w głosowaniu

Przerwanie głosowania mogą wywołać jedynie zdarzenia nadzwyczajne jak np. katastrofa budowlana w lokalu wyborczym. Według wytycznych PKW, nie są nadzwyczajnymi wydarzeniami sytuacje o charakterze techniczno-organizacyjnym jak np. brak właściwej pieczęci, trudność w dostaniu się do budynku lub lokalu przed rozpoczęciem głosowania czy zapełnienie się urny.

O przyczynach uzasadniających - zdaniem komisji - zarządzenie przerwy w głosowaniu, jego przedłużenie lub odroczenie komisja powiadamia niezwłocznie właściwą gminną komisję wyborczą i za jej zgodą podejmuje uchwałę w tej sprawie. Taką uchwałę komisja bezzwłocznie podaje do publicznej wiadomości oraz przesyła właściwym terytorialnym komisjom wyborczym i komisarzowi wyborczemu, który przekazuje ją Państwowej Komisji Wyborczej i wójtowi.

Dopisanie do spisu wyborców

W dniu głosowania komisja dopisuje do spisu wyborców i umożliwia głosowanie: osobie pominiętej w spisie, jeżeli udokumentuje ona, iż stale zamieszkuje na terenie tego obwodu głosowania, a dział ewidencji ludności urzędu gminy, na żądanie komisji, potwierdzi telefonicznie, że pominięcie jest wynikiem pomyłki powstałej przy sporządzaniu spisu. Członek komisji, który otrzymał potwierdzenie z urzędu gminy, sporządza notatkę, którą po podpisaniu wraz z przewodniczącym komisji lub jego zastępcą, dołącza się do spisu wyborców.

Dopisać można też osobę skreśloną ze spisu dla danego obwodu głosowania w związku z umieszczeniem w spisie wyborców w obwodzie odrębnym. Może to dotyczyć np. osób, które w dniu wyborów miały przebywać w szpitalu i tam głosować, ale opuściły placówkę przed dniem wyborów. Taki wyborca musi jednak przedstawić na to dowód np. wypis ze szpitala.

Podobnie będzie z osobami, które chcą głosować w obwodzie odrębnym jak np. szpital, a przybyły do niego przed dniem głosowania. Komisja dopisze je do spisu pod warunkiem, że stale zamieszkują na obszarze województwa, w którym położony jest tenże szpital. Jeśli szpital położony będzie poza gminą stałego zamieszkania wyborcy komisja wyda mu jedynie karty do głosowania na radnych powiatu i sejmiku województwa; jeśli wyborca ten stale zamieszkuje na obszarze innego powiatu - tylko kartę w wyborach do sejmiku województwa.

Zmiany na listach wyborczych

Jeżeli w okresie po wydrukowaniu kart do głosowania, a przed dniem wyborów terytorialna komisja wyborcza skreśli z zarejestrowanej listy nazwisko kandydata lub (oraz) unieważni rejestrację listy kandydatów, wówczas obowiązana jest niezwłocznie zawiadomić o tym fakcie wszystkie komisje na obszarze swojej właściwości. W takim przypadku nie dokonuje się druku nowych kart do głosowania. Terytorialna komisja wyborcza sporządza informację o nowym, prawidłowym brzmieniu karty do głosowania przez odwzorowanie właściwego arkusza takiej karty ze skreślonym nazwiskiem kandydata lub unieważnioną listą kandydatów oraz o warunkach ważności głosu oddanego na takiej karcie. Otrzymaną informację o dokonanych skreśleniach i nowym brzmieniu karty do głosowania komisja umieszcza w lokalu wyborczym przy właściwym obwieszczeniu oraz informuje ustnie o tym wyborców. Niedopuszczalne jest dokonywanie przez komisję jakichkolwiek skreśleń i adnotacji na kartach do głosowania.

Koniec głosowania

Lokale zamykane są o godz. 21. z tym, że należy umożliwić głosowanie osobom przybyłym do lokalu przed tą godziną. Jeśli miała miejsce przerwa w głosowaniu, lokal zamykany jest później - o godzinie wynikającej z uchwały komisji.

Głosowanie może się też zakończyć wcześniej niż o 21. Dotyczy to obwodów odrębnych np. w domu pomocy społecznej. Tam, jeśli wszyscy wyborcy wpisani do spisu oddadzą już swoje głosy, przewodniczący komisji może zarządzić wcześniejszy koniec głosowania - nie może to jednak nastąpić wcześniej niż o godzinie 18.

Po zakończeniu głosowania w lokalu wyborczym mogą przebywać - poza członkami obwodowej komisji ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie - wyłącznie członkowie obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania, w składzie co najmniej dwóch trzecich pełnego składu, w tym przewodniczący lub jego zastępca, mężowie zaufania, obserwatorzy społeczni i obserwatorzy międzynarodowi.

Ponadto, wyłącznie w czasie otwierania urny i wyjmowania z niej kart dopuszczalna jest obecność w lokalu przedstawicieli prasy.

Mężowie zaufania, obserwatorzy społeczni i obserwatorzy międzynarodowi nie mogą uczestniczyć w liczeniu głosów ani pomagać członkom komisji w wykonywaniu ich zadań. W przypadku gdy komisji zapewniono obsługę informatyczną, w lokalu w miejscu wyznaczonym przez przewodniczącego może przebywać również osoba odpowiedzialna za tę obsługę.

Przekazanie dokumentów obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie

Gdy lokal opuści ostatni wyborca, przewodniczący obwodowej komisji wyborczej ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie wspólnie z przewodniczącym obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania w obwodzie zapieczętowują otwór urny wyborczej. Przewodniczący komisji ds. przeprowadzenia głosowania umieszcza pieczęć komisji w pakiecie, który zamyka, opisuje i plombuje, a następnie przekazuje przewodniczącemu obwodowej komisji wyborczej ds. ustalenia wyników głosowania.

Członkowie obu komisji ustalają m. in. liczbę niewykorzystanych kart do głosowania każdego rodzaju oraz aktów pełnomocnictwa do głosowania. Z przekazania wszystkich materiałów komisje sporządzają protokół, a z chwilą jego podpisania obwodowa komisja wyborcza ds. przeprowadzenia głosowania w obwodzie kończy pracę.

js/ woj/