Kbk ma znaczenie przy ustalaniu kwoty refundacji wydatków na fundusz sołecki - gminy, w których średnia kwota bazowa jednostki jest niższa od krajowej mogą liczyć na zwrot 40 proc. wydatków. Samorządy, w których lokalna kwota bazowa jest wyższa otrzymają refundację w wysokości 30 lub 20 proc. 

Od lat jednak kwoty zwrotów są niższe i resort finansów musi stosować tzw. mechanizm korygujący. Wynika to z przekroczenia przyjętego na dany rok budżetowy maksymalnego limitu wydatków. 

W 2024 r. w ramach funduszy sołeckich zaplanowano wydatki na poziomie ok. 916 mln zł. Rok wcześniej było to 796 mln zł z czego budżet państwa zwrócił gminom nieco ponad 152 mln zł. 

Jak obliczana jest kwota bazowa kraju

Zgodnie z art. 3 ust. 11 ustawy z dnia 21 lutego 2014 roku o funduszu sołeckim (Dz. U. z 2014 r. poz. 301), minister właściwy do spraw finansów publicznych oblicza na dany rok średnią kwotę bazową w kraju (Kbk) i podaje ją do wiadomości w BIP do dnia 31 sierpnia roku poprzedzającego rok budżetowy.

Zgodnie z art. 3 ust. 9 i 10 ww. ustawy średnią kwotę bazową w kraju (Kbk) oblicza się dzieląc łączną kwotę wykonanych dochodów bieżących gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, o których mowa w przepisach o finansach publicznych, przez liczbę mieszkańców gmin wiejskich i miejsko-wiejskich według stanu na 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy o dwa lata, ustaloną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. 

Podstawę do wyliczenia średniej kwoty bazowej w kraju stanowią wykonane dochody bieżące, wykazane za rok poprzedzający rok budżetowy o dwa lata, w sprawozdaniach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, których obowiązek sporządzania wynika z przepisów o finansach publicznych w zakresie sprawozdawczości budżetowej, z uwzględnieniem korekt złożonych do właściwych regionalnych izb obrachunkowych w terminie do 30 czerwca roku poprzedzającego rok budżetowy.

Do wyliczenia średniej kwoty bazowej w kraju (Kbk) na rok budżetowy 2025 zostały przyjęte wielkości:

1)  wykonane w 2023 roku dochody bieżące gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, wykazane w sprawozdaniach, z uwzględnieniem korekt złożonych do właściwych regionalnych izb obrachunkowych do 30 czerwca 2024 roku;

2)  liczba mieszkańców gmin wiejskich i miejsko-wiejskich według stanu na 31 grudnia 2023 roku, ustalona przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Fundusz sołecki jest realizowany od 2009 r. Początkowo średnio ok. 55 proc. gmin, w których są sołectwa, tworzyło fundusz sołecki. Jednak od 2014 r. liczba gmin w których realizowany jest fundusz sołecki systematycznie rośnie i wynosi obecnie ok. 70 proc. gmin w których są sołectwa.

Zgodnie z przepisami ustawy „pełen cykl” dotyczący realizacji „jednego” funduszu sołeckiego trwa 3 lata (np. w roku 2021 gmina podejmuje uchwałę o wyodrębnieniu w budżecie gminy funduszu sołeckiego, który jest realizowany w 2022 r., a w 2023 r. następuje zwrot z budżetu państwa części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego) – czyli: planowanie, realizacja, zwrot. 

Oznacza to, że w jednym roku – np. w roku 2022 – gmina podejmuje zarówno decyzję o wyodrębnieniu (bądź niewyodrębnieniu) w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki w roku 2023; poszczególne sołectwa z terenu danej gminy realizują przedsięwzięcia zaplanowane do realizacji w poprzednim roku oraz gmina występuje ze stosownym wnioskiem do wojewody o zwrot z budżetu państwa części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w roku 2021.

mp/