Po każdych wyborach Państwowa Komisja Wyborcza przyjmuje informację o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego oraz propozycje ich zmiany. Dokument trafia do: prezydenta, premiera, a także marszałków Sejmu i Senatu. To od nich zależy, czy proponowane przez PKW zmiany znajdą odzwierciedlenie w propozycjach legislacyjnych.

Na początku tego roku PKW przyjęła dokument zawierający propozycje wynikające z doświadczeń zgromadzonych podczas ubiegłorocznych wyborów prezydenckich przeprowadzonych w wyjątkowych okolicznościach związanych z pandemią Covid-19.

W liczącym dwadzieścia stron stanowisku PKW postuluje 32 zmiany prawa wyborczego.

W ocenie Komisji rozważenia wymaga przywrócenie powszechnego głosowania korespondencyjnego, jako alternatywnej formy głosowania, natomiast konieczne jest wprowadzenie do Kodeksu wyborczego regulacji dotyczących głosowania korespondencyjnego w stanie epidemii m.in. przepisów o głosowaniu osób przebywających na kwarantannie, czy w izolacji. "W związku z obecną sytuacją epidemiczną, a także z możliwością jej wystąpienia w przyszłości, wprowadzenie tego rozwiązania do Kodeksu wyborczego wydaje się w pełni uzasadnione" - głosi stanowisko PKW.

Komisja po raz kolejny wnioskuje o wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborców, który miałby ułatwić właściwe wykonywanie zadań związanych z dopisywaniem się do spisu wyborców osób przebywających w dniu głosowania poza miejscem stałego zamieszkania. Obecnie rejestr wyborców prowadzony jest przez poszczególne gminy jako zadanie zlecone.

W ocenie PKW konieczne jest także wprowadzenie wymogu wskazania na formularzu z podpisami poparcia danych osoby zbierającej podpisy oraz wymogu podania daty złożenia podpisu przez osobę udzielającą poparcia. "Proponowane zmiany uniemożliwią zbieranie podpisów przed datą zarządzenia wyborów (Kodeks przewiduje, że czynności te mogą być wykonywane dopiero po ogłoszeniu aktu o zarządzeniu wyborów) oraz umożliwią ustalenie osoby odpowiedzialnej za zbieranie podpisów na danej karcie wykazu" - wskazuje PKW.

Zwraca przy tym uwagę, że obecnie postępowania organów ścigania w sprawach związanych z nadużyciami przy zbieraniu podpisów są często umarzane ze względu na niewykrycie sprawców.

Zdaniem PKW konieczne jest również umożliwienie komisarzowi wyborczemu zwiększenia liczby członków obwodowej komisji wyborczej w gminach turystycznych w kraju do dopuszczalnego, największego składu tej komisji określonego w Kodeksie wyborczym, w związku z przewidywaną znaczną liczbą wyborców mogących wziąć udział w głosowaniu w danym obwodzie.

Komisja za zasadne uznaje także uzależnienie liczby członków obwodowych komisji wyborczych w odrębnych obwodach głosowania (czyli m.in. w zakładach karnych, szpitalach, domach pomocy społecznej) od liczby wyborców w nich przebywających. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w skład takich komisji powołuje się 5 osób, a zatem taki sam 5-osobowy skład komisji powoływany jest dla obwodu obejmującego 1 500 wyborców oraz np. 15 wyborców. "Powoduje to, że obwodowe komisje wyborcze w dużych obwodach odrębnych są nadmiernie obciążone pracą, co skutkuje długim czasem oczekiwania na oddanie głosu przez wyborców" - zauważa PKW.

PKW uznaje za konieczne ograniczenie możliwości ponoszenia kosztów prowadzenia agitacji wyborczej przez podmioty inne, niż komitety wyborcze. Obecnie obowiązujące przepisy z jednej strony ustanawiają wyłączność komitetów wyborczych na prowadzenie kampanii wyborczej i zasadę finansowania kampanii ze środków własnych komitetu, z drugiej jednak pozwalają każdemu wyborcy na prowadzenie agitacji wyborczej bez uprzedniej zgody pełnomocnika komitetu.

Konsekwencją jest możliwość prowadzenia przez dowolne podmioty (przez wyborców – legalnie, przez inne podmioty – nielegalnie, ale bez zagrożenia żadnymi sankcjami) agitacji wyborczej i finansowanie jej bez ograniczeń, co może prowadzić do obejścia przepisów określających dozwolone źródła środków finansowych komitetów, terminy ich pozyskiwania i wydatkowania oraz limity wydatków, a także pozostawia taką działalność poza jakąkolwiek kontrolą.

W ocenie PKW zasadna jest także zmiana przepisów określających termin zgłaszania kandydatów w poszczególnych wyborach. Obecnie termin ten upływa o godzinie 24:00. Zdaniem Komisji należy zmienić przepisy tak, by termin zgłaszania kandydatów upływał wraz z zakończeniem pracy urzędu obsługującego komisję lub - w celu uniknięcia wątpliwości i zarzutów związanych z różnymi godzinami pracy tych urzędów - określić konkretną godzinę upływu tego terminu (np. 16:00) tego samego dnia lub ewentualnie następnego dnia, niż obecnie przewidują to przepisy.

"Nieuzasadnione jest ustalenie upływu terminu wykonania tej czynności na tak późne godziny nocne. Rodzi to szereg problemów zarówno dla komitetów wyborczych, jak i organów wyborczych, a także jednostek samorządu terytorialnego" - zauważają członkowie PKW.

PKW ocenia, że rozważenia wymaga likwidacja obowiązku przekazywania wyborcom informacji o wyborach w formie druków bezadresowych. Komisja uzasadnia ten postulat m.in. rozwojem mediów, w tym mediów społecznościowych, a także napływającymi do PKW głosami osób niezadowolonych z otrzymania druku adresowego, które wskazują, że nie życzą sobie wywierania na nich w ten sposób presji udziału w głosowaniu.

reb/ aba/