Do zadań własnych gminy należy zakładanie, prowadzenie przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkole podstawowej oraz innych form wychowania przedszkolnego.

W przypadkach uzasadnionych warunkami demograficznymi i geograficznymi rada gminy może uzupełnić sieć publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych o inne formy wychowania przedszkolnego. To władze samorządowe wiedzą najlepiej, jakie są aktualne potrzeby lokalnego środowiska w powyższym zakresie.

Oprócz gminy, również osoby prawne i osoby fizyczne mogą prowadzić inne formy wychowania przedszkolnego: publiczne - na podstawie art. 59a cyt. ustawy lub niepubliczne - na podstawie art. 89a ust. 1 tej ustawy. Warunkiem utworzenia innych form wychowania przedszkolnego w oparciu o ww. rozporządzenie jest uzyskanie wpisu do ewidencji prowadzonej przez gminę właściwą ze względu na miejsce prowadzenia tych form przedszkolnych (art. 89a ust. 1 ustawy o systemie oświaty).

Zgodnie z art. 90 ust. 2d ustawy - osoba prawna lub fizyczna prowadząca niepubliczne wychowanie przedszkolne w formach, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 14a ust. 7 ustawy o systemie oświaty, otrzymuje na każdego ucznia objętego tą formą wychowania przedszkolnego dotację z budżetu gminy w wysokości nie niższej niż 40 % wydatków bieżących ponoszonych na jednego ucznia w przedszkolu publicznym prowadzonym przez gminę - pod warunkiem, że osoba prowadząca niepubliczną formę wychowania przedszkolnego poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji. Gmina jest zobligowana ustawowo do udzielania dotacji.

Dotacja na wskazanym powyżej poziomie jest niższa od dotacji przedszkoli niepublicznych ze względu na łatwiejsze spełnienie wymagań w przypadku utworzenia innej formy wychowania przedszkolnego oraz niższych kosztów jej późniejszego utrzymania. Jeśli osoba zainteresowana tworzeniem niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego spełni warunki określone w ustawie o systemie oświaty oraz w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia 2008 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania (Dz. U. Nr 7, poz. 38 z późn. zm.), może rozpocząć działalność w każdym czasie.

Roczny koszt funkcjonowania jednej innej formy wychowania przedszkolnego szacuje się w wysokości ok. 45-50 tys. złotych. Tworzenie punktów przedszkolnych lub zespołów wychowania przedszkolnego jest korzystne dla gmin ze względu na niskie koszty ponoszone na jedno dziecko uczęszczające na zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego. Nie oznacza to jednak, że inne formy wychowania przedszkolnego mają zastąpić tradycyjne przedszkola.

W najbliższych latach zadania dotyczące edukacji przedszkolnej będą współfinansowane
z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Priorytetu IX Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013. Szczegółowy Opis Priorytetu IX PO KL w ramach Działania 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty przewiduje różne obszary wsparcia w zakresie edukacji przedszkolnej.

W poddziałaniu 9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej, przewiduje się projekty konkursowe dotyczące:

• tworzenia przedszkoli (w tym również uruchamiania innych form wychowania przedszkolnego) na obszarach i w środowiskach o niskim stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej (w szczególności na obszarach wiejskich),
• wsparcia istniejących przedszkoli (w tym również funkcjonujących innych form wychowania przedszkolnego) przyczyniających się do zwiększonego uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym (np. wsparcie dla placówek zagrożonych likwidacją, wydłużenie godzin pracy placówek, uruchomienie dodatkowego naboru dzieci, zatrudnienie dodatkowego personelu itp.),
• opracowanie i realizacja kampanii informacyjnych promujących edukację przedszkolną.

Alokacja na ww. działania w latach 2007-2013 wynosi:

Za realizację działań w ramach Priorytetu IX PO KL odpowiedzialne są samorządy województw, jako Instytucje Pośredniczące. We wszystkich województwach realizacja działań rozpoczęła się w 2008 roku.
Ministerstwo Edukacji Narodowej ściśle współpracuje z samorządami wojewódzkimi oraz Ministerstwem Rozwoju Regionalnego, w celu jak najlepszego i najbardziej efektywnego wykorzystania środków finansowych Unii Europejskiej dla rozwoju wychowania przedszkolnego.

W Ministerstwie Edukacji Narodowej zostały podjęte działania wspierające jednostki samorządu terytorialnego i inne podmioty, które upowszechniają wychowanie przedszkolne. Podstawowym założeniem wdrożonego` rządowego programu wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży w 2008 roku „Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych", było dofinansowanie ze środków budżetu państwa działań dotyczących m.in. tworzenia i prowadzenia innych form wychowania przedszkolnego podejmowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i organizacje pozarządowe, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, których cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego.

Program przewidywał zaangażowanie w pomoc edukacyjną dla uczniów zarówno środków jednostek samorządu terytorialnego i środków organizacji, jak i środków pochodzących z budżetu państwa. Program został przyjęty przez Radę Ministrów 16 września 2008 r. W związku z tym, Wojewodowie we współpracy z Kuratorami Oświaty zostali zobowiązani do ogłoszenia konkursów na realizację zadań ukierunkowanych na wzmocnienie oferty edukacyjno-wspomagającej szkół i placówek kierowanej w szczególności do dzieci w wieku przedszkolnym oraz realizujących roczne przygotowanie przedszkolne.