Prawo o klimacie jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu - mapy drogowej UE w kierunku neutralności klimatycznej. Parlament Europejski, który od dawna naciska na większą ambicję w zakresie celów klimatycznych UE, przyjął swoje stanowisko w sprawie nowej legislacji w październiku ub. roku. Europosłowie wezwali wówczas do zaostrzenia celu redukcji emisji do 2030 r. do 60 proc. poniżej poziomu z 1990 r., zamiast obecnego celu 40 proc., i osiągnięcia neutralności klimatycznej przez wszystkie kraje UE z osobna do 2050 roku.

Komisja Europejska do kwestii redukcji podeszła ostrożniej – zaproponowała zwiększenie docelowego poziomu redukcji emisji gazów cieplarnianych, z uwzględnieniem emisji i pochłaniania emisji, do co najmniej 55 proc.

W grudniu ub.r. Rada UE porozumiała się w sprawie podejścia ogólnego względem europejskiego prawa klimatycznego i zatwierdziła nowy cel redukcyjny zakładający, że do roku 2030 r. emisje gazów cieplarnianych w UE spadną o przynajmniej 55 proc. w porównaniu z rokiem 1990. Wcześniej wskazówek w tej sprawie udzielili unijni przywódcy. Podejście ogólne stanowi dla prezydencji Rady mandat do dalszych dyskusji z Parlamentem Europejskim na temat wniosku Komisji.

Jak wskazuje Parlament Europejski, aby osiągnąć cele redukcji, Unia Europejska opracowała ambitne prawodawstwo.

1. Przemysł: System handlu emisjami

Celem unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) jest ograniczenie emisji dwutlenku węgla w przemyśle poprzez zobowiązanie firm do posiadania pozwolenia na każdą tonę emitowanego CO2. Firmy muszą kupować pozwolenia za pośrednictwem aukcji. Dodatkowo system oferuje pewne zachęty do pobudzania innowacji w sektorze.

Europejski system handlu uprawnieniami do emisji jest pierwszym i największym na świecie rynkiem uprawnień do emisji dwutlenku węgla. Reguluje około 40 proc. całkowitej emisji gazów cieplarnianych w UE i obejmuje około 11 000 elektrowni i zakładów produkcyjnych w UE. Celem UE jest zmniejszenie do 2030 roku emisji o 43 proc do 2030 roku w porównaniu z 2005 rokiem.

2. Podatek węglowy na towary importowane

Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 stanowiłby zachętę dla branż z i spoza UE do obniżenia emisyjności poprzez ustalenie ceny emisji dwutlenku węgla na importowane towary, jeśli pochodzą one z krajów mniej ambitnych pod względem prawodawstwa klimatycznego. Ma to na celu uniknięcie tzw. 'ucieczki emisji', czyli przenoszenia przez przemysł UE produkcji do krajów o mniej restrykcyjnych przepisach dotyczących emisji gazów cieplarnianych. Oczekuje się, że Komisja Europejska przedstawi projekt jeszcze w tym roku.

3. Ograniczenie emisji dwutlenku węgla z innych sektorów

Sektory nieobjęte systemem handlu emisjami  - takie jak transport, rolnictwo, budownictwo i gospodarka odpadami - stanowią ok. 60 proc. ogólnej emisji gazów cieplarnianych w UE. Celem UE jest zmniejszenie emisji pochodzących z tych sektorów o 30 proc. do 2030 r. w porównaniu z 2005 r.

By tego dokonać, państwa członkowskie uzgodniły krajowe cele redukcyjne, które są obliczane na podstawie produktu krajowego brutto (PKB) na mieszkańca, w zależności od kraju wynoszą od 0 proc. do 40 proc. Kraje UE o niższych dochodach otrzymają odpowiednie wsparcie, by osiągnąć swoje cele.

Dla Polski ten cel wynosi 7 proc., dla Szwecji i Luksemburga – 40 proc., a dla Bułgarii – 0 proc.

4. Potencjał lasów dla walki ze zmianą klimatu

Lasy pochłaniają rocznie równowartość 8,9 proc. całkowitej emisji gazów cieplarnianych w UE. UE chce wykorzystać ten potencjał do walki ze zmianami klimatycznymi. Przepisy unijne mają m.in. zapobiegać emisjom powodowanym przez wylesianie poprzez zobowiązanie każdego państwa członkowskiego do rekompensowania zmian w użytkowaniu gruntów poprzez lepsze zarządzanie już istniejącymi lasami lub zalesianie.

5. Redukcja emisji z samochodów

Samochody osobowe i dostawcze wytwarzają 15 proc. emisji CO2 w UE. Parlament zatwierdził surowsze limity emisji CO2 dla samochodów: nowe cele redukcji emisji CO2 do 2030 r. to 37,5 proc. redukcji dla nowych samochodów osobowych i 31 proc. dla dostawczych.

Ponadto, europosłowie zatwierdzili plan zmniejszenia emisji CO2 z nowych samochodów ciężarowych o 30 proc. do 2030 r., w porównaniu do poziomów emisji z 2019 r. Parlament wezwał również do podjęcia środków ułatwiających przejście na pojazdy elektryczne i hybrydowe.

kic/