Według PIP, zgodnie z art. 1731 Kodeksu pracy, urlopu opiekuńczego nie można wykorzystać, by sprawować opiekę nad zdrowym dzieckiem np. w czasie wakacji.  Przysługuje on tylko wtedy, gdy konieczność opieki wynika z przesłanek medycznych. 

„Zgodnie z brzmieniem przepisu, pracownik będzie mógł korzystać z urlopu opiekuńczego w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia członkowi najbliższej rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga takiej opieki bądź wsparcia z poważnych względów medycznych. Nie ma więc możliwości, aby na podstawie tego przepisu skorzystać z takiego urlopu w innych przypadkach” – wskazano w wyjaśnieniach PIP.

Jednocześnie zaznaczono, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują konieczności dostarczania przez pracownika szczegółowych informacji o stanie zdrowia członka rodziny, bądź dołączania do wniosku o urlop zaświadczenia lekarskiego. Urlop opiekuńczy udzielany jest na podstawie oświadczenia pracownika. 

Urlop rodzicielski – są nowe wytyczne dotyczące składania wniosków (dokument)

Jak wskazuje PIP, Kodeks pracy nie reguluje też kwestii odmowy udzielenia urlopu opiekuńczego. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy, jeżeli obowiązek taki wynika z Kodeksu pracy. Oznacza to, że jeśli pracownik planuje skorzystać z urlopu opiekuńczego, powinien w terminie nie krótszym niż jeden dzień przed rozpoczęciem urlopu, uprzedzić pracodawcę i uzyskać jego zgodę. 

„Jeśli pracownik zachowa ten termin i we wniosku wskaże wszystkie informacje, jakie są wymagane przepisem, nie ma podstaw, aby pracodawca odmówił pracownikowi udzielenia urlopu w dniu, w którym pracownik zgłasza chęć skorzystania z tego uprawnienia” – wyjaśniła PIP.

Urlop opiekuńczy został wprowadzony nowelizacją Kodeksu pracy, która weszła w życie 26 kwietnia 2023 r. Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracownik ma prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze do pięciu dni w roku kalendarzowym, który można wykorzystać  w celu zapewnienia osobistej opieki członkowi rodziny lub osobie pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym. Urlop może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach. Urlop ten jest bezpłatny.  

mr/