16 stycznia Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnie czy tzw. amnestia maturalna była zgodna z ustawą zasadniczą. W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich – nie, bo narusza zasadę powszechnego i równego dostępu do edukacji.

Amnestia objęła około 50 tysięcy maturzystów z lat 2004/05 i 2005/06, którzy nie zdali jednego z obowiązkowych egzaminów maturalnych, ale z innych przedmiotów zdobyli powyżej 30 proc. punktów. Wprawdzie w momencie wejścia w życie rozporządzenia rekrutacja na najbardziej oblegane kierunki została już zamknięta, jednak z otwartymi rękami na swoich przyszłych studentów czekały uczelnie prywatne. Do dziś jednak tamta decyzja ministra edukacji Romana Giertycha wzbudza jednak wiele kontrowersji – także wśród prawników.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, który w tej sprawie wystosował wniosek do TK, należy rozważyć, czy Minister Edukacji Narodowej posiada całkowitą swobodę w określaniu, kto zdał egzamin maturalny. Kwestionowane przepisy umożliwiają uzyskanie świadectwa bez rzeczywistego zdania egzaminu maturalnego, który jest formą sprawdzenia wykształcenia ogólnego. Jest to sprzeczne z przepisami ustawy o systemie oświaty. Zdaniem Rzecznika rozporządzenie jest także niezgodne z zasadą nie działania prawa wstecz stanowiąca element demokratycznego państwa prawnego.

Zarzuty Rzecznika dotyczą również zmiany zasad zdawania egzaminów maturalnych. Dotąd egzamin mógł być zdawany na poziomie podstawowym lub na poziomie podstawowym i poziomie rozszerzonym. Po zmianie może być zdawany na poziomie podstawowym albo rozszerzonym. Jest to istotna zmiana, gdyż dotychczas maturzysta, który wybrał poziom rozszerzony zdawał egzamin na poziomie podstawowym decydującym o zdaniu matury, a następnie na poziomie rozszerzonym, którego wynik nie wpływał na zdanie matury. Według nowych zasad maturzyści, którzy zadeklarowali zdawanie egzaminu na poziomie rozszerzonym będą mogli przystąpić jedynie do rozszerzonej wersji egzaminu. I ta wersja będzie decydowała o zdaniu egzaminu.

Co do możliwych skutków stwierdzenia braku zgodności z konstytucją rozporządzeń ministra edukacji kilka miesięcy temu na łamach „Gazety Wyborczej” wypowiadał się były przewodniczący Trybunału i jednocześnie były Rzecznik Praw Obywatelskich Andrzej Zoll. - Orzeczenie TK nie działa wstecz. Jeżeli Trybunał stwierdziłby niezgodność amnestii maturalnej z konstytucją, to na przyszłość – podkreślił wówczas.

Daniel Pawluczuk
d.pawluczuk@pap.pl