Przyjęcie, że sprzedaż alkoholu może odbywać się w odległości nie mniejszej niż 20 metrów od obiektów chronionych, tj. szkół czy obiektów kultu religijnego to ograniczenie fikcyjne - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny i uniważnił uchwałę radnych z Jonkowa.

NSA podkreślił, że swobodę gminy przy określaniu zasad usytuowania miejsc sprzedaży alkoholu ogranicza obowiązek realizowania celów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Sporną uchwałę Rada Gminy Jonkowo (woj. warmińsko-mazurskie) przyjęła 29 sierpnia 2018 r. Określono w niej, że punkty sprzedaży i podawania napojów alkoholowych nie mogą być usytuowane bliżej niż 20 metrów od szkół, przedszkoli, obiektów kultu religijnego i podmiotów leczniczych. Odległość ta miała być mierzona najkrótszą możliwą drogą, wzdłuż ciągów komunikacyjnych od drzwi wejściowych szkół przedszkoli itd. do drzwi wejściowych miejsc sprzedaży lub podawania alkoholu.

Jako podstawę prawną uchwały wskazano art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym (u.s.g.) oraz art. 12 ust. 1, 3, 4 i 5 ustawy  o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (u.w.t.).

Uchwałę zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie prokuratura zarzucając m.in., że 20 metrów, w dodatku liczone w najkrótszy możliwy sposób, to odległość zbyt mała, aby cele ustawy o wychowaniu w trzeźwości mogły być realizowane.

Sąd I instancji nie podzielił tego poglądu i skargę prokuratora oddalił. W orzeczeniu z dnia 13 sierpnia 2019 r. (sygn. akt II SA/Ol 466/19) sąd stwierdził m.in., że zawarte w u.w.t. upoważnienie dla rady gminy, ani żaden inny przepis tej ustawy nie zawiera dyrektyw w jaki sposób należy ustalać zasady usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych. Według WSA, przepisy pozostawiają to w kompetencji samorządu.

NSA - na skutek skargi kasacyjnej prokuratora - uchylił wyrok I instancji i stwierdził, że uchwała Rady Gminy Jonkowo w punkcie gdzie określa na minimum 20 m. odległość punktów sprzedaży alkoholu od tzw. obiektów chronionych jest nieważna.

NSA przyznał przy tym rację prokuraturze, że podejmując taką uchwałę rada naruszyła obowiązek realizacji zadań wynikających z u.w.t. Sąd uzasadnił, że przyjęte przez radę usytuowanie miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych w odległości nie mniejszej niż 20 metrów od szkół, przedszkoli, obiektów kultu religijnego i podmiotów leczniczych - oznacza w rzeczywistości bliskie, bezpośrednie sąsiedztwo z tymi obiektami, co w oczywisty sposób kłóci się z koniecznością realizowania obowiązku ograniczania dostępności do alkoholu, w szczególności w stosunku do osób nieletnich.

"Przyjęta przez Radę odległość punktów sprzedaży od obiektów chronionych w żaden sposób nie ogranicza dostępności do alkoholu i nie tworzy warunków chociażby motywujących do powstrzymywania się od jego spożywania. Można wręcz powiedzieć, że wprowadza fikcyjne ograniczenia dostępności do alkoholu, co stoi w oczywistej sprzeczności z ustawowym celem, jakim jest szczególna ochrona pewnych miejsc lub obiektów przed zagrożeniem jakie może stwarzać alkohol" - orzekł NSA.

W orzeczeniu podkreślono też, że podnoszona przez Sąd I instancji argumentacja, że ustawodawca w ogóle nie wymaga, aby wśród określonych zasad usytuowania miejsc sprzedaży alkoholu znalazły się zasady ustalania odległości i sposoby ich mierzenia, pomiędzy punktem sprzedaży alkoholu a innymi obiektami - nie może oznaczać zupełnej dowolności w określeniu zasad usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych, gdyż muszą one pozostawać w zgodzie z ogólnymi celami ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi określonymi w preambule, jak i art. 1 i 2 tej ustawy.

NSA stwierdził też dobitnie, że "zaprezentowana przez Sąd I instancji wykładnia art. 12 ust. 3 u.w.t. w ramach której WSA zdaje się sugerować, że odległość między punktami sprzedaży i podawania takich napojów a obiektami chronionymi - nie ma wpływu na dostępność napojów alkoholowych, czy ograniczenie ich spożywania - jest nie do zaakceptowania".

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, rada gminy podejmując uchwałę w przedmiocie ustalenia maksymalnej liczby zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz zasad usytuowania miejsc sprzedaży i podawania tych napojów powinna mieć na uwadze założenia jakie legły u podstaw ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

"Wskazane idee przewodnie należy odczytywać z samego tytułu ustawy, akcentującego konieczność wychowania w trzeźwości oraz przeciwdziałania alkoholizmowi oraz z preambuły ustawy, akcentującej życie obywateli w trzeźwości jako niezbędny warunek moralnego i materialnego dobra narodu i z art. 1-2 powołanej ustawy" - wskazuje NSA.

"Oznacza to, że swoboda gminy w zakresie tworzenia norm prawnych ustalających zasady usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych jest ograniczona przez obowiązek realizowania celów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Tworzenie zasad stojących w sprzeczności z zadaniami gminy postawionymi przez ustawodawcę oznacza naruszenie prawa" - podkreślił sąd w orzeczeniu (sygn. akt II GSK 1349/19).

js/