Gmina może sfinansować z RFIL jedynie wydatki majątkowe w kwocie netto oraz w tej części VAT, który nie podlega odliczeniu. Środki z VAT odliczonego lub zwróconego powinny być wykorzystane na inne wydatki majątkowe – wynika ze stanowiska RIO w Łodzi.
RIO w Łodzi udzieliła obszernych wyjaśnień w zakresie kwalifikowalności VAT w inwestycjach realizowanych przez gminy ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (RFIL). Poniżej publikujemy fragmenty stanowiska RIO.
Burmistrz jednej z łódzkich gmin zapytał, czy jeżeli przyznane środki z RFIL zostaną przeznaczone na finansowanie wydatków inwestycyjnych również w zakresie VAT, a następnie okaże się, że gminie przysługuje prawo częściowego odliczenia tak sfinansowanego podatku, to czy:
- dochodzi w takim przypadku do tzw. podwójnego finansowania?
- zachodzi obowiązek zwrotu środków z RFIL w zakresie w jakim podatek został odliczony
- czy też jeśli przyznane środki z RFIL zostaną uznane za kwotę netto w powyższym przypadku, to gmina może przeznaczyć potencjalną kwotę nadwyżki pochodzącą z dofinansowania /różnice pomiędzy kwotą przyznanego dofinansowania, a wartością netto inwestycji/na realizację innych projektów inwestycyjnych?
W odpowiedzi Izba wskazała, że jeżeli przyznane środki z RFIL zostaną uznane za kwotę netto, to gmina nie ma obowiązku zwrotu tej części otrzymanego dofinansowania. Jak dodała RIO, potencjalną kwotę nadwyżki pochodzącą z dofinansowania (różnicę pomiędzy kwotą przyznanego dofinansowania, a wartością netto inwestycji) może przeznaczyć na realizację innych projektów inwestycyjnych informując o tym instytucję finansującą, w tym przypadku budżet państwa - urząd wojewódzki.
W uzasadnieniu stanowiska Izba przywołała uchwałę Rady Ministrów nr 102 w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego, która określa zasady rozdziału i przekazywania wsparcia na inwestycyjne zadania dla jednostek samorządu terytorialnego oraz zakres, sposób i termin przedstawiania informacji o wykorzystaniu wsparcia. Izba wskazała przy tym, że uchwała nie zawiera jednak zasad dotyczących zwrotu niewykorzystanych lub nienależycie wykorzystanych środków otrzymanych w ramach RFIL.
Izba wskazała za to na pewne wyjaśnienia, które zawarto we wniosku o udzielenie wsparcia - chodzi o postanowienia następującej treści:
I tak. np. zał. Nr 3 do uchwały - Wzór wniosku o uzyskanie środków z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 dla gmin i powiatów zawiera m.in. zapis zobowiązujący podmioty do złożenia następującego oświadczenia:
Gmina powiat zobowiązuje się do:
1) przeznaczenia całości otrzymanych środków na wydatki majątkowe,
2) przeznaczenia całości odsetek od otrzymanych środków zgromadzonych na rachunku bankowym lub lokacie, na wydatki majątkowe (...).
RIO podkreśliła, że wniosek Nr 3 dotyczący gmin i powiatów nie zawiera pola, w którym gmina miałaby wskazać konkretne zadanie inwestycyjne. Gmina wskazuje jedynie wnioskowaną kwotę wsparcia. Gmina może zatem wydatkować (gmina zobowiązuje się) środki Funduszu na różne zadania inwestycyjne (wydatki majątkowe).
Jak zauważyła Izba, inaczej problem został uregulowany odnośnie do gmin, o których mowa w §2 ust. 1 pkt 1 a. Te gminy składają wniosek na wzorze Nr 3a i stosownie do jego treści, gmina podaje m.in. wnioskowaną kwotę środków, przedmiot i krótki opis inwestycji, planowany miesiąc i rok rozpoczęcia i zakończenia inwestycji, szacowany koszt inwestycji.
Gmina/powiat zobowiązuje się do:
1) przeznaczenia całości otrzymanych środków na wydatki majątkowe objęte wnioskiem a w przypadku zmiany zakresu kosztu lub przedmiotu wydatku majątkowego poinformowania o tym Prezesa Rady Ministrów za pośrednictwem wojewody w terminie 14 dni od dnia zaistnienia zmiany
2) przeznaczenia niewykorzystanych środków na wydatki majątkowe (...).
W ocenie RIO w Łodzi gmina, o której mowa w pkt 1a ust. 1 § 2 uchwały może wydatkować środki Funduszu na inne wydatki majątkowe niż ujęte we wniosku, przy zachowaniu „aktów staranności", o których mowa w pkt 1. Niewykorzystanymi środkami, o których mowa w pkt 2 będą środki niewykorzystane na zadanie inwestycyjne zgłoszone we wniosku.
Podobnie został uregulowany problem odnośnie do gmin wymienionych w załączniku Nr 7 do uchwały. Te gminy we wniosku wskazują także przedmiot inwestycji/zakupu inwestycyjnego i mają prawo do przeznaczenia niewykorzystanych środków na wydatki inwestycyjne lub zakupy inwestycyjne inne niż objęte wnioskiem. Jednostki składają wniosek na wzorze z załącznika Nr 8 do uchwały.
We wniosku o uzyskanie środków Funduszu dla jednostek. o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 3 (zał. Nr 4 do uchwały) oświadczenia jednostek samorządu terytorialnego są tożsame jak we wniosku z zał. Nr 3a i zał. Nr 8, a więc konsekwentnie należy przyjąć, że jst składające wniosek obowiązane są przeznaczy całość otrzymanych środków na wydatki majątkowe objęte wnioskiem, a w razie zaistnienia zmiany powiadomić o tym Prezesa Rady Ministrów i przeznaczyć niewykorzystane środki na inne wydatki majątkowe.
"Jak wyżej wskazano środki Funduszu mogą być wykorzystane wyłącznie na wydatki majątkowe" - zaznaczyła Izba wskazując, że definicja wydatków majątkowych wynika z art. 236 i 237 ustawy o finansach publicznych.
Zgodnie z art. 236 ust. 4 ustawy w planie wydatków majątkowych wyodrębnia się w układzie działów i rozdziałów planowane kwoty wydatków majątkowych, do których zalicza się m.in. wydatki na inwestycje i zakupy inwestycyjne, w tym na programy finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 w części związanej z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego.
Pojęcie inwestycji nie zostało na gruncie ustawy o finansach publicznych zdefiniowane. W literaturze wskazuje się, że należy mu przypisywać takie znaczenie, w jakim funkcjonuje ono na gruncie nauk ekonomicznych. Inwestycjami są zatem nakłady poniesione w celu wykorzystania lub powiększenia zasobu środków trwałych, które wpłynie z kolei na przyszłe zużycie dóbr i usług (M. Wróblewska w: Ustawa o finansach publicznych, komentarz prawno-finansowy, red. 11. Dzwonkowski. G. Golębiowski, Warszawa 2014 r., an. 132. s.347).
Pojęcie inwestycji definiuje ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2021 r, poz. 217 z pói.zm). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 17 tej ustawy przez inwestycje rozumie się aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz są posiadane przez nią w celu osiągnięcia tych korzyści. W przypadku zakladów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji przez inwestycje rozumie się lokaty.
Zgodnie z treścią art. 40 ustawy o finansach publicznych jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w niniejszej ustawie. Wśród zasad wynikających z ustawy o finansach publicznych należy wskazać szczególne zasady rachunkowości wynikające z rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2020 r. poz. 342). Przedmiotowe rozporządzenie zawiera definicję środków trwałych, przez które rozumie się środki, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości. w tym środki trwale stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, otrzymane w zarząd lub użytkowanie i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości przez środki trwałe rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, rzeczowe aktywa trwale i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok. kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.
Zalicza się do nich w szczególności:
a) nieruchomości - w tym grunty. prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki. a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
b) maszyny, urządzenia. środki transportu i inne rzeczy,
c) ulepszenia w obcych środkach trwałych,
d) inwentarz żywy. Środki trwale oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu wilcza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 4: Przepis art. 28 ustawy o rachunkowości określa zasady wyceny aktywów.
Zgodnie z treścią ust. 2 art. 28 ustawy o rachunkowości cena nabycia, o której mowa w ust. 1, to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu. jak tez załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty. opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny - jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu.
"Jeżeli zatem, wyceniając wartość inwestycji czy zakupów inwestycyjnych zgodnie z przywołaną wyżej regulacją ust. 2 art. 28 cena nabycia nie obejmuje podlegającego odliczeniu podatku VAT, to nie można uznać by podatek podlegający odliczeniu można było zakwalifikować jako wydatek majątkowy. na który zgodnie z uchwalą Nr 102 Rady Ministrów przyznane zostały środki" - zaznaczyła RIO.
Dodatkowo Izba przypomniała, że do rozliczania środków Funduszu nie znajdują zastosowania przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 grudnia 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu finansowania inwestycji z budżetu państwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 238. poz. 1579), albowiem w obowiązujących przepisach brak jest stosownego odesłania do stosowania tego rozporządzenia do rozliczenia środków RFIL, a więc nie znajduje także zastosowania zasada polegająca na uznawaniu wydatku inwestycyjnego w kwocie brutto (cena netto plus VAT/ zaś w przypadku odliczenia od podatku należnego kwoty VAT zawartej w nakładach poniesionych na realizacje inwestycji lub otrzymania zwrotu, to kwotę zwraca się na rachunek dochodu budżetu państwa /par. 16 ust. 6)
„Uwzględniając powyższe należy przyjąć, że gmina może sfinansować z RFIL jedynie wydatki majątkowe w kwocie netto oraz w tej części VAT, który nie podlega odliczeniu. Środki z VAT odliczonego lub zwróconego powinny być wykorzystane na inne wydatki majątkowe” – czytamy w podsumowaniu stanowiska RIO w Łodzi.
mp/