Skutki i kierunki zmian obowiązującej od 1 stycznia 2025 r. znowelizowanej ustawy o dochodach samorządów były jednym z głównych tematów pierwszego dnia VII Krajowego Kongresu Forów Skarbników. 

Zdaniem Ewy Czołpińskiej, zastępcy prezesa RIO w Białymstoku kierunek reformy finansów JST jest dobry bo doszło do zwiększenia samodzielności finansowej samorządów. Zastrzegła jednak, że „samodzielność JST to nie tylko strona dochodowa i większa swoboda w środkach, które nie są stricte środkami znaczonymi, ale też decydowanie o stronie wydatkowej, czyli swoboda w decydowaniu o tym co mogę z tymi środkami zrobić”. 

W jej ocenie ocena słuszności zaproponowanych w nowej ustawie wag i determinantów będzie możliwa dopiero za rok lub dwa. 

„Natomiast widzimy mankamenty, na pewno jeśli chodzi o miasta na prawach powiatu i powiaty ziemskie - zdecydowanie brakuje obszaru wydatkowego dotyczącego ochrony zdrowia, jeśli chodzi o kalkulacje udziału w PIT i CIT” – mówiła wiceszefowa białostockiej RIO.  

Czołpińska zwróciła uwagę, że w 2023 r. aż 50 powiatów ziemskich i 20 miast na prawach powiatu wykazało zadłużenie w SP ZOZ-ach, które nadzorują. „To spora grupa powiatów i miast na prawach powiatu, nad którymi wisi miecz Demoklesa. Bo przecież jeżeli szpitalowi powinie się noga to kto inny jak nie organ założycielski będzie ratował sytuację” – oceniła. 

Czołpińska dodała, że izby obrachunkowe zastanawiają się, czy nowa ustawa o dochodach JST pozwoli samorządom na swobodne wypracowanie takich nadwyżek, które będą pozwalały na rozwój i finansowanie rozchodów. „Zobaczymy czy to się uda. Wiemy jednak, że to nie jest uzależnione tylko od strony dochodowej, ale też od kształtowania się wydatków” – zaznaczyła. 

Zdaniem skarbniczki Gliwic Małgorzaty Kern nowa ustawa o dochodach JST nie do końca ustabilizowała finanse samorządów.  

„Jeśli miałabym odpowiedzieć na bazie moich doświadczeń pracy w dwóch samorządach – średnim i dużym, to odpowiedziałabym, że niekoniecznie ustabilizowała finanse. (…) Dlaczego? Bo w przypadku tego mniejszego samorządu zwiększone udziały w PIT i CIT zostały skonsumowane przez wzrost wydatków m.in. na komunikację, na podwyżki wynagrodzeń, czy związanych w inflacją. I tu pojawia się pytanie, czy w takim razie to zwiększenie dochodów jest właściwe, czy też drugi czynnik związany z określeniem potrzeb finansowych JST jest źle wyliczony i może nie do końca definiuje i widzi różnice między samorządami” – zastanawiała się Kern. 

Z kolei Marek Wójcik, ekspert ds. legislacyjnych Związku Miast Polskich podkreślił, że reforma samorządowych finansów nie została jeszcze dokończona. 

„My rozpoczęliśmy prace nad nowym sposobem finansowania samorządów, ale ich nie skończyliśmy. Nowa ustawa o dochodach JST to dopiero pierwszy krok z wielu, które mamy do wykonania. I będziemy się upominać o kroki następne” – zaznaczył Wójcik. 

Zapowiedział, że strona samorządowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego będzie naciskać na resort finansów, „aby w kwestii zmian w ustawie o dochodach JST nie czekać na bilans roku 2025”. Jego zdaniem „niektóre korekty powinny zostać wprowadzone jeszcze w tym roku, a większość w roku 2026”.  

Wskazał m.in. na potrzebę modyfikacji determinantów oraz weryfikację tzw. wag.

Z kolei poseł Michał Krawczyk, przewodniczący sejmowej komisji samorządu terytorialnego zapowiedział, że już w czerwcu odbędzie się pierwsze posiedzenie komisji, na którym parlamentarzyści przyjrzą się funkcjonowaniu ustawy. 

„Oczywiście mamy świadomość, że pełna ocena reformy nie będzie jeszcze możliwa, ale chcemy poprosić korporacje samorządowe żeby przekazały swoje pierwsze uwagi, żeby ministerstwo je wysłuchało i mogło wprowadzać zmiany w ustawie od następnego roku” – mówił Krawczyk. 

Odbywający się w Warszawie VII Krajowy Kongres Forów Skarbników to największe i najważniejsze wydarzenie organizowane dla skarbników jednostek samorządu terytorialnego. Tegoroczna edycja odbywa się pod hasłem „Budowanie przyszłości finansów JST: nowe regulacje, wyzwania i możliwości”. 

Serwis Samorządowy PAP objął wydarzenie patronatem medialnym.


mp/