Marcin Przybylski
Skarbnik Bydgoszczy Piotr Tomaszewski na posiedzeniu Komisji Skarbników UMP, fot. UMP
"W celu pełnej rekompensaty straty JST w dochodach z PIT na skutek Polskiego Ładu w 2022 r. powinna być ona wyższa o 8,461 mld zł, a w 2023 r. wyższa o 11,842 mld zł. Wtedy byłoby to sprawiedliwe” - ocenił Piotr Tomaszewski, skarbnik Bydgoszczy, odnosząc się do dodatkowej puli rekompensaty ubytków w PIT przyznanej miastom na prawach powiatu.
Podczas posiedzenia Komisji Skarbników Unii Metropolii Polskich Tomaszewski odniósł się do dodatkowych środków, które w ramach rekompensaty utraconych przez JST dochodów z PIT zostały przyznane miastom na prawach powiatu. Skarbnik Bydgoszczy zauważył, że dodatkowe 215 mln zł nadal nie pokryje wszystkich samorządowych ubytków.
„W celu pełnej rekompensaty straty JST w dochodach z PIT na skutek Polskiego Ładu w 2022 r. powinna być wyższa o 8,461 mld zł, a w 2023 r. wyższa o 11,842 mld zł. Wtedy byłoby to sprawiedliwe” - dodał.
Pod koniec czerwca sejmowa komisja finansów wprowadziła kilkanaście poprawek do projektu ustawy okołobudżetowej i projektu noweli budżetu na 2023 r., który przewiduje m.in. przyznanie samorządom 14 mld zł tytułem częściowej rekompensaty ubytku dochodów z podatku PIT w związku z jego obniżeniem z 17 do 12 proc. Jedna z poprawek zmieniła wysokość dopłat na uzupełnienie dochodów w miastach na prawach powiatu uzależniając je od ilości mieszkańców.
Wiceminister finansów Sebastian Skuza wyjaśnił w Sejmie, że poprawka wywoła skutki finansowe w wysokości ok. 215 mln zł, a środki będą przekazane tylko dla miast na prawach powiatu. Podkreślał przy tym, że jeżeli z algorytmów wychodzi, że miasta te powinny dostać więcej niż określona dolna granica, to "nie ma problemu".
Piotr Tomaszewski przypomniał też, że Unia Metropolii Polskich wraz ze Związkiem Miast Polskich stworzyła dokument „Diagnoza i recepty na główne problemy samorządu terytorialnego 2023”, który razem z pakietem proponowanych rozwiązań przekazała 27 maja w Senacie podczas Dnia Samorządu Terytorialnego.
„Celem naszych rekomendacji jest przede wszystkim zapewnienie JST pełnej rekompensaty skutków zmian podatkowych z lat 2019-2022” – podkreślił.
Skarbnik Bydgoszczy dodał, że wśród postulowanych rozwiązań jest też zwiększenie dochodów JST przez przyznanie samorządom udziałów w PIT ryczałtowym, urealnienie i stabilizacja wysokości subwencji oświatowej, usunięcie wad mechanizmu wyrównawczego oraz poprawa jakości usług na przykład w zakresie transportu publicznego świadczonych na obszarach funkcjonalnie związanych z miastami.
Diagnoza i recepta na finansowe problemy samorządu terytorialnego
Głównym zdiagnozowanym problemem w analizie jest luka finansowa w edukacji, która osiągnęła 37 mld zł, a zadłużenie JST wzrosło do 91 mld zł. Deficyt bilansowy wyniósł prawie -9 mld zł. Samorządowcy zwrócili też uwagę, że dochody własne JST były ograniczone, a dotacje były przyznawane arbitralnie.
Zdaniem samorządowców odpowiedzią na te problemy powinno być przede wszystkim zwiększenie udziałów JST w podatkach dochodowych, m.in. przez przyznanie JST udziałów w PIT ryczałtowym, a także przywrócenie subwencji rozwojowej w 2023 roku, aby wyrównać ubytki w wpływach z PIT.
W ocenie autorów analizy długoterminowe skutki proponowanych zmian systemowych powinny doprowadzić do zwiększenia autonomii finansowej JST poprzez promowanie lokalnej przedsiębiorczości i inwestycji.
Przedstawiciele UMP zwrócili też uwagę na konieczność ustalenia obiektywnych kryteriów przyznawania dotacji celowych, uwzględniających realne potrzeby JST.
MF odpowiada na postulaty skarbników
Pod koniec maja wiceminister finansów Sebastian Skuza odniósł się do propozycji przedstawionych przez Komisję Skarbników UMP. Podkreślił m.in., że resort finansów jest otwarty na rozmowy ze stroną samorządową o systemowych rozwiązaniach w zakresie zmian dochodów JST, w tym na temat ewentualnego udziału samorządów we wpływach z ryczałtowego PIT.
Odnosząc się do propozycji zwiększenia udziałów samorządów z PIT, wiceminister zauważył, że "samo zwiększenie udziałów bez innych rozwiązań zabezpieczających dochody słabszych podatkowo samorządów skutkowałoby, że bogate samorządy – o dużym potencjale dochodowym - uzyskają znacznie większe korzyści finansowe niż jednostki słabsze czyli o niskim potencjale dochodowym".
„To przyczyniłoby się do większego rozwarstwienia dochodowego między JST” – podkreślił wiceminister.
mp/
