Rozwiązanie dające dyrektorowi szkoły prawo do zastosowania wybranych przez siebie środków oddziaływania wychowawczego wobec nieletniego ucznia, który popełnił na terenie szkoły (lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki) czyn karalny albo wykazuje przejawy demoralizacji, jest jednym z rozwiązań przewidzianych w Ustawie z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich opublikowanej właśnie w Dzienniku Ustaw.

„Te przepisy zmieniają filozofię działania państwa w stosunku do nieletnich. Czasem lepiej, by w przypadku niewielkiego wykroczenia dyrektor szkoły zlecił nieletniemu prace porządkowe na rzecz szkoły, niż by ta osoba stawała od razu przed sądem” – podkreślał na etapie prac legislacyjnych wiceminister sprawiedliwości Michał Woś, który nadzorował prace nad ustawą.

Nowa regulacja zacznie obowiązywać od 1 września br. Wraz z jej wejściem w życie uchylona zostanie obowiązująca dotychczas ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Nowe kompetencje dyrektora szkoły oraz katalog środków wychowawczych, jakie ma on do swojej dyspozycji, definiuje artykuł 4 pkt 4 ustawy, który brzmi: „W przypadku gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego na terenie szkoły lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, dyrektor tej szkoły może, za zgodą rodziców albo opiekuna nieletniego oraz nieletniego, zastosować, jeżeli jest to wystarczające, środek oddziaływania wychowawczego w postaci pouczenia, ostrzeżenia ustnego albo ostrzeżenia na piśmie, przeproszenia pokrzywdzonego, przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły. Zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego nie wyłącza zastosowania kary określonej w statucie szkoły”.

Przepis ten nie ma zastosowania w przypadku, gdy nieletni dopuścił się czynu zabronionego wyczerpującego znamiona przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego. W takiej sytuacji szkoła ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia sądu rodzinnego lub policji oraz niedopuszczenia do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu zabronionego.

Również w przypadku niewyrażenia przez rodziców, opiekunów prawnych lub samego nieletniego zgody na zaproponowane przez dyrektora szkoły środki wychowawcze ma on obowiązek zawiadomienia o sprawie sądu rodzinnego.

Ustawa definiuje również okoliczności świadczące o demoralizacji nieletniego. Zgodnie z jej zapisami są nimi „w szczególności dopuszczenie się czynu zabronionego, naruszanie zasad współżycia społecznego, uchylanie się od obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, używanie alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych, ich prekursorów, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, uprawianie nierządu”.

Pełen tekst ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich jest dostępny w formie załącznika pod tym artykułem.

mam/