Myślimy, że w końcówce czerwca, najdalej w pierwszych dniach lipca ten projekt (nowelizacji ustawy o dochodach JST – red.) zostanie skierowany do konsultacji” – poinformowała w środę wiceminister finansów Hanna Majszczyk.
W środę w Sejmie odbyło się posiedzenie sejmowej komisji samorządu terytorialnego, na którym minister finansów Andrzej Domański i wiceminister Hanna Majszczyk przedstawili informację na temat proponowanych zmian w systemie finansowania jednostek samorządu terytorialnego.
Domański podkreślił, że proponowane zmiany są odpowiedzią na bardzo trudną sytuacje finansową, w której na skutek m.in. zmian podatkowych wprowadzonych w ramach tzw. Polskiego Ładu znalazły się samorządy.
„Finanse samorządów zostały w ostatnich latach zdewastowane; szukamy rozwiązań nie na tu i teraz, ale rozwiązań strukturalnych, które spowodują, że finanse samorządowe będą silniejsze i odporne również na działania polityków” – tłumaczył Domański.
Szef MF podkreślił, że cele proponowanej reformy są jasne: „chcemy wzmocnienia i ustabilizowania finansów samorządowych poprzez zwiększenie ich dochodów własnych. Chcemy oparcia zasilania finansowego JST na dochodach własnych wynikających z lokalnej bazy podatku dochodowego PIT i CIT. Zależy nam na odseparowaniu wpływu zmian podatkowych na dochody podatkowe JST”.
Dlatego, jak zaznaczył, resort proponuje bardzo obiektywne i algorytmiczne naliczanie środków finansowych dla każdej JST. „Zależy nam na lepszej alokacji środków publicznych oraz uelastycznieniu systemu i ograniczeniu ogromnego oraz nadmiernego przepływu środków między budżetem, a JST” – przekonywał Domański.
Minister wskazał, że „intencją w MF jest, aby ta reforma weszła w życie od 1 stycznia 2025 r.”
„Czasu nie ma dużo, ale myślimy, że z tym zdążymy” – zadeklarował minister.
Wiceszefowa MF Hanna Majszczyk doprecyzowała, że prace nad projektem są już na ukończeniu i oczekiwane są ostatnie dane niezbędne do szczegółowych wyliczeń skutków projektowanej reformy dla poszczególnych samorządów.
„Odpowiadając na pytanie dlaczego jeszcze nie wychodzimy z tą ustawą – po to żeby te wyliczenia miały miejsce, żeby można było w uzasadnieniu przedstawić wielkości, bo wiemy z rozmów ze stroną samorządową, że tak na prawdę JST chcą zobaczyć jak te ich dochody będą się przedstawiały porównując z tym co wynikałoby z obecnych przepisów i porównując z tym co będzie wynikało z przepisów zaproponowanych w tym projekcie. Dlatego też musieliśmy poczekać na dane. Ostatnie dane dotyczące wartości na obecną jeszcze subwencje oświatowa są w ostatniej fazie wyliczeń” – tłumaczyła Majszczyk.
„Myślimy, że w końcówce czerwca, najdalej w pierwszych dniach lipca ten projekt zostanie skierowany do konsultacji” – dodała wiceminister.
Majszczyk poinformowała, że ze wstępnych wyliczeń bazujących na wartościach ze struktury bieżącej wynika, że zaproponowane zmiany spowodują znaczącą zmianę struktury dochodów samorządów.
„Dziś mamy dochodów własnych JST ok. 48 proc. w stosunku do subwencyjnych 52 proc. Według projektu byłoby to 80 proc. dochodów własnych i 20 proc. subwencji” – wskazała Majszczyk.
Zwróciła też uwagę na projektowaną korektę zamożnościową dotyczącą płacenia tzw. janosikowego. "Proponujemy m.in. wprowadzenie jednolitego progu tzw. zamożnościowego dla każdej kategorii JST. Dzisiaj te progi są różne (...). Tą tzw. zamożność będziemy określać według założeń, które określiliśmy nie tylko w oparciu o dochody uzyskiwane przez daną JST, ale również z uwzględnieniem subwencji" - przekazała. Dodała, że takie rozwiązanie ma pozwolić na uniknięcie "przeskakiwania samorządów" w hierarchii dochodów, kiedy bogata jednostka po wpłaceniu janosikowego w gradacji dochodów na mieszkańca spada w rankingu niżej niż jednostka biedniejsza, która otrzymała janosikowe.
Jak poinformowała ma być stworzona także jedna rezerwa w wysokości ok. 1 proc. kwoty potrzeb finansowych ustalanych dla wszystkich JST.
Jednym z najważniejszych założeń reformy finansów JST jest odseparowanie budżetów samorządowych od wpływu zmian podatkowych w PIT i CIT. Dlatego zaproponowano, aby kwota dochodu samorządu z tytułu udziału w PIT/CIT na rok budżetowy była ustalana poprzez pomnożenie należnego danej kategorii JST wskaźnika udziału procentowego przez zwaloryzowane dochody podatników z roku bazowego (n-2) odpowiednio zamieszkałych(PIT)/mających siedzibę na obszarze na obszarze danej jednostki (CIT). Efektem tego rozwiązania będzie uniezależnienie dochodów PIT i CIT od zmian w systemie podatkowym.
Z szacunków MF wynika, że po zmianach dochody JST z tytułu udziału w PIT będą znacznie wyższe niż obecnie. Zgodnie z prezentacją zastosowanie obecnych zasad ustalania dochodów z PIT przyniosłoby samorządom w 2025 r. dochód w wysokości 85 mld zł. Z kolei nowa metoda naliczania udziałów w PIT przyniesie aż 156 mld zł w 2025 r.
Według obliczeń resortu wzrost dochodów samorządów z tytułu udziału w CIT nie będzie tak spektakularny. MF szacuje, że po wprowadzeniu nowego systemu do JST trafi z tego tytułu ok. 27 mld zł (w starym byłoby to 24 mld zł).
Projektowana reforma zakłada też zmiany w kalkulacji subwencji ogólnej dla JST, która ma być oparta o potrzeby wydatkowe poszczególnych samorządów w czterech kategoriach: ekologicznych, wyrównawczych, oświatowych i rozwojowych.
mp/