Termin „bezpieczeństwo” ma wielowymiarowy charakter, odnosi się do niemal wszystkich sfer życia ludzkiego, dotyczy aspektów politycznych, militarnych, prawnych, społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. Zapewnienie bezpieczeństwa jest jedną z podstawowych funkcji każdego państwa. Jego filarem jest bezpieczeństwo ekonomiczne, które oznacza stan niezakłóconego funkcjonowania gospodarek a więc sytuację, która pozwala na utrzymanie podstawowych wskaźników rozwojowych oraz zapewnienie komparatywnej równowagi z gospodarkami innych państw. 

Bezpieczeństwo ekonomiczne obejmuje obok kwestii stricte finansowych, również takie elementy jak zapewnienie dostępu do wody i żywności, surowców, energii. Należy jednakże podkreślić, że jego fundamentem jest bezpieczeństwo finansowe, które odnosi się do finansowej sfery funkcjonowania państw, organizacji i podmiotów gospodarczych.

Bezpieczeństwo finansowe przedsiębiorstwa to taka sytuacja finansowo-majątkową, która zapewnia stabilne warunki funkcjonowania oraz umożliwia rozwój. Jest ono wynikiem wieloletnich starań oraz decyzji podejmowanych przez zarządzających podmiotami gospodarczymi. Bezpieczeństwo finansowe jest kluczowe dla osiągnięcia przez przedsiębiorstwo pełnej niezależności finansowej, stanowi warunek podejmowania działalności inwestycyjnej oraz podnoszenia poziomu konkurencyjności.

Podstawą w analizie bezpieczeństwa finansowego jest wskaźnikowa ocena sytuacji finansowo-majątkowej, obejmująca następujące obszary: sprzedaż, płynność, rentowność, sprawność działania, zadłużenie, gospodarowanie rezerwami.

Bezpieczeństwo finansowe jest podstawą dla pozytywnej oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstw reprezentujących wszystkie sekcje działalności gospodarczej. Jako że transport jest jednym z kluczowych obszarów funkcjonowania rozwiniętych gospodarek niezwykle ważna jest ocena bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstw reprezentujących ten sektor.

Ze względu na wielowątkowość, skalę i obszar działań realizowanych przez podmioty z sekcji Transport i gospodarka magazynowa (H), często wykraczającej poza granice jednego państwa, ważne jest stosowanie odpowiednich metod zarządzania, modeli i strategii jego kształtowania.

Przedsiębiorstwa z sekcji Transport i gospodarka magazynowa posiadają wyższy od przeciętnego dla ogółu przedsiębiorstw poziom płynności (wskaźnik bieżącej płynności finansowej wyniósł 1,52, w przypadku ogółu przedsiębiorstw 1,46 w 2017 r.), niższy poziom rentowności (w 2017 r. rentowność aktywów wyniosła 2,72 dla ogółu 5,1, natomiast rentowność kapitałów własnych w sekcji H 7,99 a dla sektora przedsiębiorstw 10,26), wysoki poziom ogólnego zadłużenia (66,92% w 2017 r., przy 50,27% dla sektora przedsiębiorstw). Syntetyczna ocena bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstw transportowych wskazuje na niższy jego poziom w porównaniu z ogółem przedsiębiorstw. Przeciętna wartość wskaźnika w latach 2008-2017 wynosiła 0,846, w przypadku ogółu przedsiębiorstw 0,933. Wskaźniki oceny bezpieczeństwa finansowego wykazują trend dodatni.

Spółki logistyczne notowane na GPW w Warszawie charakteryzują się zróżnicowanym poziomem bezpieczeństwa finansowego. Uwaga ta dotyczy zarówno sfery operacyjnego bezpieczeństwa finansowego, analizowanego z perspektywy gospodarowania aktywami obrotowymi, jak i płaszczyzny gospodarki rezerwami i międzyokresowymi rozliczeniami kosztów o charakterze biernym. Uzyskane wyniki badań pokazują, że w latach 2008-2017 giełdowe spółki logistyczne generowały dosyć podobne średnie wartości współczynników: przychodowości, kosztochłonności, rentowności czy wydajności gotówkowej aktywów obrotowych. Jednakże, z analizy średnich 10-letnich współczynników: bieżącej, przyspieszonej, gotówkowej oraz bezpiecznej bieżącej płynności w tychże podmiotach orzec można, iż miary te przybierają zaskakująco wysokie wartości. Biorąc z kolei pod uwagę wyznaczone wartości współczynników zabezpieczenia finansowego rezerwami kapitałowymi i bilansowymi zauważyć można, iż w spółkach transportowych kształtują się one w dość podobny sposób.

W spółkach transportowych występuje silny negatywny związek pomiędzy współczynnikiem rentowności aktywów obrotowych a wskaźnikami zabezpieczenia finansowego rezerwami kapitałowymi i bilansowymi. Odnotować  również należy dodatni związek między współczynnikami płynności finansowej a współczynnikiem pieniężnego zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto, skalowanymi za pomocą aktywów obrotowych;  wyraźne, ujemne zależności między współczynnikami przychodowości i kosztochłonności aktywów obrotowych a saldem płynności netto; oraz wyraźne, liniowe zależności o dodatnim charakterze, pojawiające się między współczynnikiem przychodowości aktywów obrotowych a współczynnikiem zabezpieczenia przedsiębiorstwa rozliczeniami międzyokresowymi biernymi.

Więcej na ten temat można przeczytać w książce ekspertów z Uniwersytetu Łódzkiego, Nataszy Duraj, Adam Sadowski, Michał Comporek, Magdalena Kowalska, Anna Misztal “Bezpieczeństwo ekonomiczno-finansowe przedsiębiorstw sektora TSL. Wybrane problemy” (Łódź 2020).

Publikacja jest poświęcona bezpieczeństwu ekonomiczno-finansowemu przedsiębiorstw sektora TSL (transport – spedycja – logistyka). Podjęte w niej rozważania są znaczące i aktualne z punktu widzenia finansów oraz logistyki. Prezentowana książka jest wycinkiem szerokiej, złożonej i ważnej problematyki prowadzenia działalności gospodarczej z zachowaniem zasad bezpieczeństwa ekonomiczno-finansowego, którego istotą jest utrzymanie odpowiedniego poziomu płynności, rentowności, sprawności działania, zadłużenia i racjonalnej polityki kształtowania rezerw finansowych.

kontakt: barbara.kaliszewska@uni.lodz.pl