Nowe atrakcje turystyczne, ożywienie gospodarcze i nowe miejsca pracy – to tylko niektóre spodziewane efekty projektu „Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich wraz z restauracją zabytków Świętego Krzyża – etap I”. Koszt inwestycji to prawie 12 mln zł, z czego ponad 7 mln zł pochodzi z RPO woj. świętokrzyskiego.

Projekt jest realizowany przez Gminę Bieliny (woj. świętokrzyskie) w partnerstwie z Klasztorem Misjonarzy Oblatów MN. Klasztor partycypuje finansowo w kosztach realizacji zadania dotyczącego obiektu.

Inwestycja składa się z 6 komponentów:

Renowacja wschodniej i północnej fasady Zespołu Klasztornego na Świętym Krzyżu

Zadanie polegało na odrestaurowaniu elewacji wschodniej i północnej Klasztoru - odnowieniu części kamiennych i tynków elewacji. Zespół Klasztorny na Świętym Krzyżu posiada metrykę średniowieczną, jest wpisany do rejestru zabytków pod numerem 267, decyzją z 23 VI 1967. (pierwsza część prac została zrealizowana dzięki środkom pochodzącym ze ZPORR w okresie 2004-2006)






Kompleksowe zagospodarowanie nieruchomości gminnych w Hucie Szklanej obok Ośrodka Edukacji Ekologicznej i Regionalnej

Inwestycja polegała na zagospodarowaniu terenu oraz budowie niewielkich obiektów handlowo-gastronomicznych pod usługi turystyczno-rekreacyjne. Już od wiosny 2011 roku teren służy turystom, którzy przyjeżdżają w Góry Świętokrzyskie oraz do klasztoru na Świętym Krzyżu, a także mieszkańcom gminy i okolic. Efektem realizacji zadania jest zagospodarowanie turystyczne terenu w Hucie Szklanej o pow. około 20 tys. m2 poprzez: budowę ponad 100 miejsc parkingowych, 4 chatek i 6 straganów handlowych, w których prowadzona jest działalność handlowa przez mieszkańców okolicznych miejscowości, obiektu małej gastronomii, 2 wiat, placu zabaw, budynku toalet. Przygotowane zostało również miejsce do organizacji festynów i koncertów.

Rekonstrukcja „Wioski Średniowiecznej” w Hucie Szklanej

Wioska została wybudowana na nieruchomości gminnej o pow. 1,58 ha. W wiosce zlokalizowane są stanowiska rzemieślnicze z XII-XIV w., w których w interaktywny sposób ukazywane jest życie i praca z czasów średniowiecza, między innymi chatka zielarki, warsztat garncarski, kowalski, obróbki drewna, gospodarstwo bartnika, typowe dla świętokrzyskiego. Część wioski to baza infrastrukturalna dla produktu turystycznego „Kraina Legend Świętokrzyskich”. Na terenie Osady powstała karczma regionalna oraz amfiteatr, na którym odbywają się wydarzenia o charakterze turystyczno-rekreacyjnym. Uroczyste otwarcie obiektu oraz inauguracja funkcjonowania Osady Średniowiecznej odbyły się 8 maja 2011.

Utworzenie Szkolnego Schroniska Młodzieżowego wraz z polem namiotowym w Hucie Starej  

W Szkole Podstawowej w Hucie Starej (przy drodze powiatowej Huta Nowa – Święty Krzyż) powstało schronisko dla młodzieży i pielgrzymów. Stworzono blisko 50 miejsc noclegowych wraz z zapleczem sanitarno – gastronomicznym, rekreacyjnym oraz polem namiotowym na 13 stanowisk obozowych. Obok wybudowane zostało boisko wielofunkcyjne.



Zagospodarowanie centrum Bielin wraz z odbudową, budową, przebudową, rozbudową i nadbudową starego budynku Urzędu Gminy

W centrum Bielin na powierzchni około 500 m2, na miejscu starego budynku Urzędu Gminy powstał obiekt pełniący funkcję centrum aktywności lokalnej, w którym swoją siedzibę ma Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich – samorządowa instytucja kultury zarządzająca infrastrukturą powstałą w ramach projektu – oraz organizacje pozarządowe, koła gospodyń wiejskich i inne grupy nieformalne działające w Gminie Bieliny. Znajduje się też sala na 80 miejsc ze sceną i zapleczem, kawiarnia „Chata Wiły”. Zagospodarowano także powierzchnię ok. 900 m 2 wokół budynku. W Centrum organizowane są wystawy, imprezy i wydarzenia o charakterze kulturalno – społecznym.

Rekonstrukcja zabytkowej zagrody chłopskiej w Kakoninie – etap II

Zadanie polegać będzie na rekonstrukcji wozowni, stodoły oraz kompleksowym zagospodarowaniu terenu wokół obiektów wraz z budową parkingu dla turystów. Zagroda stanowić będzie rekonstrukcję świętokrzyskiej zabudowy gospodarczej z końca XIX wieku. Będzie to doskonałe miejsce wypoczynku dla osób udających się pieszo na Święty Krzyż a ponadto jej usytuowanie na szlaku prowadzącym ze Świętej Katarzyny na Święty Krzyż (na przecięciu głównych szlaków pieszych Gór Świętokrzyskich – czerwonego i niebieskiego), pozwoli na skuteczną promocję zagrody jako nowej atrakcji turystycznej Gór Świętokrzyskich oraz imprez plenerowych organizowanych w tym miejscu.


Projekt „Centrum Tradycji…” kreuje markowe produkty turystyczne przy założeniu wykorzystania potencjału kulturowego, historycznego, przyrodniczego oraz ludzkiego mieszkańców Gór Świętokrzyskich (twórcy ludowi, artyści, działacze społeczni). Działania projektowe wynikają bezpośrednio ze zdiagnozowanych potrzeb mieszkańców (brak budynku dla rozwoju aktywności społecznej, niskie kwalifikacje mieszkańców Gminy uniemożliwiające znalezienie zatrudnia poza rolnictwem). Dla wielu osób obszar turystyki jest szansą na zatrudnienie. Powstałe obiekty i każda atrakcja turystyczna przyczynia się do aktywizacji gospodarczej lokalnej społeczności. Większa liczba osób odwiedzających teren gminy to możliwość dodatkowego źródła dochodów w turystyce i usługach okołoturystycznych, a w konsekwencji wzrost zatrudnienia i poprawa warunków życia.

Pomysł budowy Osady Średniowiecznej (jednego z komponentów projektu) jest bezpośrednim pomysłem wypracowanym przez członków Stowarzyszenia „Lokalna Grupa Działania – Wokół Łysej Góry”, który został wpisany w założenia Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich dla obszaru LGD. Projekt przeciwdziała marginalizacji obszarów wiejskich położonych wokół Św. Krzyża oraz poprawia dostępność osób niepełnosprawnych do atrakcji turystycznych Gór Św.

Cele działania:
- wykorzystanie bogactwa kulturalnego Gminy Bieliny i Gór Świętokrzyskich, lokalnych tradycji, historii, walorów przyrodniczych i potencjału skupionego w regionie i na Świętym Krzyżu do aktywizacji społeczno-gospodarczej mieszkańców Gminy Bieliny
- stworzenie dodatkowych miejsc pracy dla mieszkańców Gminy Bieliny, warunków do rozwoju przedsiębiorczości, pobudzenie przedsiębiorczości (w turystyce i usługach okołoturystycznych),
- stworzenie nowych możliwości działalności i zarobkowania na terenach wiejskich związanych z obsługą ruchu kulturalno-turystycznego stworzenie dodatkowej oferty turystycznej dla turystów odwiedzających Święty Krzyż i Świętokrzyski Park Narodowy bazującej na dziedzictwie regionu
- wzrost atrakcyjności regionu poprzez stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi różnych form działalności oraz wzmocnienia konkurencyjności regionu świętokrzyskiego poprzez wykorzystanie jego zasobów i bogactwa przyrodniczo-kulturowego
- poprawa i rozbudowa infrastruktury turystycznej wykorzystującej potencjał kulturowy w celu przyciągnięcia większą liczbę turystów.

Innowacyjność oraz wysoka skuteczność i efektywność projektu polega na wykorzystaniu autentycznej spuścizny kulturowej Gór Świętokrzyskich oraz Świętego Krzyża jako ośrodka generującego naturalny ruch turystyczny w regionie i budowie na niej oferty turystycznej w ciekawy, interaktywny sposób, a także zaangażowanie różnych środowisk w realizację przedsięwzięcia (pozyskanie środków na budowę Osady przez gminę, pomysłu pochodzącego od „LGD Wokół Łysej Góry”, wspólna realizacja projektu przez Gminę i LGD przygotowującego mieszkańców do pracy w osadzie w charakterze rzemieślników, udział grupy Kraina Legend Świętokrzyskich, zespołów ludowych, KGW, zespołów artystycznych i innych aktywnych środowisk w tworzenie oferty Centrum Tradycji, a także bezpośredni udział w projekcie Partnera – Klasztoru Misjonarzy Oblatów ze Świętego Krzyża), wspieranie przedsiębiorczości turystycznej i okołoturystycznej poprzez realizację projektów współfinansowanych ze środków UE skierowanych do mieszkańców Gminy.

Budowa i funkcjonowanie Osady Średniowiecznej przyczyniły się aktywizacji społeczno-gospodarczej Gminy i Gór Świętokrzyskich.

Realizacja „Centrum Tradycji…” przyczyniła się do poprawy warunków życia mieszkańców i wzrostu aktywności środowiska lokalnego. 40 osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, z niskimi kwalifikacjami lub z trudnościami na rynku pracy, ukończyło partnerski projekt Gminy Bieliny i LGD Wokół Łysej Góry „Nasze miejsca pracy w Osadzie Średniowiecznej”, co pozwoliło części z nich znaleźć zatrudnienie w obiektach Centrum (Osada, Karczma, parking). Przy wykorzystaniu dodatkowej infrastruktury obok osady (pasaż handlowy) kilkanaście osób prowadzi sprzedaż pamiątek regionalnych. Osada i znajdująca się na jej terenie karczma jest też miejscem promocji lokalnych artystów (KGW, kapele, zespoły ludowe) i kuchni regionalnej (np. truskawka bielińska wpisana na listę produktów tradycyjnych). Mieszkańcy Gminy mocno wspierają działania samorządu i zarządzającego tymi obiektami Centrum Tradycji i Turystyki Gór Świętokrzyskich mając na uwadze znaczenie przedsięwzięcia dla rozwoju Gminy i rozwiązywania jej problemów, głównie w zakresie wysokiego poziomu bezrobocia.

Budowa Osady spowodowała ożywienie gospodarcze mieszkańców okolicznych miejscowości – w sąsiadującym obok Ośrodku Wypoczynkowym rozszerzono ofertę o park rozrywki dla dzieci – Babyjagowo, a także powstały liczne gospodarstwa agroturystyczne w bezpośrednim sąsiedztwie Osady. W ostatnich 2 latach powstało 10 gospodarstw agroturystycznych.

Realizacja „Centrum Tradycji…” przyczyniła się do:
- powstania nowej atrakcji turystycznej Gór Świętokrzyskich – Osady Średniowiecznej na powierzchni około 1,7 ha, na terenie której powstały między innymi karczma regionalna. Wg prowadzonych statystyk w sezonie turystycznym 2011 (od maja do końca października) Osadę Średniowieczną odwiedziło ponad 30 tysięcy turystów. W dużej mierze były to grupy i wycieczki szkolne, uczestnicy „zielonych szkół” oraz kolonii, ale również uczestnicy wizyt studyjnych i przedstawicieli różnych grup zawodowych i społecznych. Ponadto Gminę Bieliny w ostatnich dwóch latach odwiedziło blisko 60 grup studyjnych polskich i zagranicznych, które odwiedziły między innymi Osadę Średniowieczną oraz poznawały szczegóły dotyczące zrealizowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego i szkoleniowego. Podczas weekendu majowego 2012 (28.04 – 6.05) z oferty Centrum skorzystało ok. 15 tys. turystów.
- Osada Średniowieczna stała się ciekawą propozycją spędzania wolnego czasu, edukacji przez zabawę, poznawania walorów i dziedzictwa kulturowego Gór Świętokrzyskich dla grup zorganizowanych, jak również turystów indywidualnych odwiedzających Święty Krzyż i okolice.
- stworzenie miejsc pracy dla mieszkańców Gminy Bieliny (obecnie umowy o pracę na czas określony lub umowy cywilnoprawne) w Osadzie Średniowiecznej. W 2011 roku 60 osób znalazło zatrudnienie w charakterze średniowiecznych rzemieślników, przy obsłudze obiektów Centrum, przy prezentacji produktu Kraina Legend Świętokrzyskich oraz przy realizacji oferty Centrum (wydarzenia promocyjne, wizyty studyjne itp). W 2012 roku zatrudnienie w obiektach Centrum Tradycji w chwili obecnej ma blisko 30 osób (umowy o pracę lub umowy cywilnoprawne).
- powstania nowej instytucji kultury zarządzającej obiektami powstałymi w wyniku realizacji projektu
- zwiększenia atrakcyjności serca Gór Świętokrzyskich dzięki stworzeniu dogodnej infrastruktury oraz zwiększenia bazy noclegowej
- zwiększenia rozpoznawalności Gór Świętokrzyskich - pobudzenia przedsiębiorczych zachowań mieszkańców Gminy, stworzenia im pozarolniczych źródeł dochodu - zmniejszenia stopnia bezrobocia, także tego ukrytego w rolnictwie.

Gmina Bieliny leży w sercu Gór Świętokrzyskich, u stóp najstarszego polskiego sanktuarium – Sanktuarium Drzewa Krzyża Świętego na Świętym Krzyżu, w otulinie Świętokrzyskiego Parku Narodowego, w południowo – wschodniej części województwa świętokrzyskiego. Jest to gmina typowo rolnicza o powierzchni ponad 88 km2, którą zamieszkuje około 10 tys. mieszkańców. Jest gminą wiejską, jedną z najbiedniejszych gmin powiatu kieleckiego. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 114 osób/km2. Głównym źródłem utrzymania mieszkańców jest rolnictwo. Gospodarstwa rolne są małe (średnio 3,12 ha, tylko 7,2% gospodarstw ma więcej niż 10 ha). Dominuje uprawa truskawki. Powierzchnie upraw są niewielkie, gleby mało żyzne, co wiąże się z niską dochodowością.

Gmina Bieliny posiada unikatowe walory przyrodniczo – krajobrazowe oraz niepowtarzalny mikroklimat. To wyjątkowe i atrakcyjne miejsce wypoczynku dla turystów. Liczne miejsca nie skażone ludzką działalnością w dużej mierze chronione różnymi formami prawnej ochrony (parki krajobrazowe, rezerwaty oraz europejska sieć NATURA 2000) każdego roku przyciągają tysiące gości z kraju i z zagranicy.

Położenie geograficzne gminy a szczególnie lokalizacja w otulinie Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz u stóp jednych najstarszych Gór w Europie uniemożliwia powstawanie i rozwój zakładów przemysłowych. Nie są to również tereny typowo inwestycyjne. Głównym źródłem utrzymania mieszkańców jest rolnictwo, jednak ze względu na jego coraz niższą dochodowość poszukują nowych źródeł zatrudnienia. W związku z tym w ciągu ostatnich lat w naturalny sposób ukierunkowuje się tutaj działalność gospodarcza związana z obsługą ruchu turystycznego, a jednocześnie odpowiadając na potrzeby turystów działania Gminy zmierzają do stworzenia dogodnych warunków dla pobytu i odpoczynku – z zachowaniem dziedzictwa przyrodniczego.

W „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa świętokrzyskiego gmina Bieliny została zakwalifikowana do obszarów o najkorzystniejszych warunkach przestrzennych do rozwoju agroturystyki. Przesłankę rozwoju tej funkcji stanowi włączenie dużej części gminy do Świętokrzyskiego Rejonu Turystyczno- Rekreacyjnego.

Gmina Bieliny posiada bogate dziedzictwo kulturowe oparte na legendach i podaniach świętokrzyskich. Wiąże się to z bezpośrednim położeniem u stóp najstarszego ośrodka pielgrzymowania w Polsce – Świętego Krzyża. W miejscu, gdzie obecnie znajduje się Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego wznosił się niegdyś ośrodek kultu pogańskieg.