Skontrolowane przez Najwyższą Izbę Kontroli warszawskie instytucje kultury nie zawsze zgodnie z prawem wydawały i rozliczały otrzymane od miasta środki. W wyniku kontroli NIK skierowała do właściwych organów jedno zawiadomienie o podejrzeniu przestępstwa oraz osiem zawiadomień o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.
Przeprowadzona przez NIK kontrola dotyczyła Urzędu m.st. Warszawy i 10 instytucji kultury, dla których Miasto Stołeczne było organizatorem lub współorganizatorem (Centrum Nauki Kopernik, Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie, Stołeczna Estrada, Teatr Muzyczny „Roma”, Teatr Rampa na Targówku, Teatr Rozmaitości, Teatr „Lalka”, Staromiejski Dom Kultury, Dom Kultury „Świt” w Dzielnicy Targówek, Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ochota). Kontrola objęła lata 2018-2019 oraz pierwsze półrocze 2020 roku.
We wszystkich skontrolowanych instytucjach stwierdzono różnego rodzaju nieprawidłowości dotyczące wydawania i rozliczania otrzymanych od miasta środków.
Najczęstsze wykazane w kontroli NIK nieprawidłowości w gospodarce finansowej polegały na przekraczaniu wysokości kosztów ujętych w planach finansowych, a także na przyznawanie i wypłacanie z naruszeniem przepisów prawa dodatków do wynagrodzeń, premii i nagród dla kadry zarządzającej skontrolowanymi instytucjami.
Jak zauważa NIK, „instytucje kultury w sprawozdaniach z wykonania planów finansowych przekazywanych organizatorowi nie wykazywały przekroczenia zaplanowanych kosztów. Działo się tak, bo zmieniano plany finansowe w ostatnim dniu danego roku lub po jego upływie, dostosowując wysokość zaplanowanych kosztów do ich wykonania”. NIK ujawnił również, że jedna ze skontrolowanych instytucji w latach 2018-2019 funkcjonowała bez planu finansowego.
W kwestii nieprawidłowości dotyczących przyznawania dodatków do wynagrodzeń, premii i nagród dla zastępców dyrektorów i głównych księgowych, z naruszeniem przepisów ustawy kominowej NIK zwróciła uwagę, że „chociaż w żadnej ze skontrolowanych placówek wysokość wynagrodzeń tych osób nie przekroczyła ustawowego limitu, to w czterech z nich, osobom zatrudnionym na ww. stanowiskach, dyrektorzy tych instytucji przyznali dodatki do wynagrodzenia, premie i/lub nagrody uznaniowe z naruszeniem przepisów ustawy kominowej (…). Ponadto w jednej instytucji kultury wysokość nagród rocznych przyznanych osobom zatrudnionym na stanowisku zastępcy dyrektora przekroczyła limit określony w tej ustawie. Łączna kwota przyznanych i wypłaconych dodatków do wynagrodzeń, nagród i premii z naruszeniem prawa w pięciu jednostkach wyniosła 378 tys. zł”.
Pozostałe wykryte przez NIK nieprawidłowości dotyczyły m.in.: nieodpłatnego udostępnienia części powierzchni wynajmowanego lokalu innemu podmiotowi do prowadzenia działalności gospodarczej (jedna jednostka); niewaloryzowania ustalonych w umowach stawek czynszu za podnajem pomieszczeń lub powierzchni na okresy dłuższe niż rok (jedna jednostka); nieuzyskania wymaganej zgody od podmiotu wynajmującego na udostępnienie części powierzchni innym podmiotom (dwie jednostki). nieujmowania w ewidencji księgowej naliczonych opłat za przetrzymywanie zbiorów bibliotecznych (jedna jednostka); braku wymaganych rezerw na zobowiązania (jedna jednostka); niesporządzania miesięcznych zestawień obrotów i sald księgi głównej (jedna jednostka).
Poza tym w dwóch jednostkach nieprawidłowo były realizowane umowy o przyznanie dotacji celowych: w jednej jednostce nie prowadzono ewidencji księgowej zadania w sposób umożliwiający identyfikację poszczególnych operacji księgowych oraz nie wywiązywano się z obowiązków przekazywania miesięcznych sprawozdań z dokonywanych zakupów w ramach realizacji umowy, z kolei w innej zwrot niewykorzystanej dotacji nastąpił z trzydniowym opóźnieniem.
Pozostałe stwierdzone przez NIK nieprawidłowości dotyczyły: sprzedaży środka trwałego bez przetargu (jedna jednostka); nieuzasadnionej zwłoki w podjęciu egzekucji należności na kwotę 60,4 tys. zł (jedna jednostka); różnego rodzaju nieprawidłowości odnoszących się do organizacji zamówień publicznych, przeprowadzania postępowań w sprawie ich udzielenia lub realizacji zawartych umów (pięć jednostek).
W efekcie do 9 czerwca 2021 r. Delegatura NIK w Warszawie skierowała do właściwych organów: jedno zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz osiem zawiadomień o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.
W części raportu pokontrolnego dotyczącej Urzędu m.st. Warszawy NIK stwierdziła, że „Miasto Stołeczne Warszawa w latach 2018-2020 (I półrocze) zgodnie z prawem przyznawało dotacje instytucjom kultury, jednak nie zawsze w sposób przejrzysty. Udzielanie dotacji podmiotowych i celowych na finansowanie inwestycji dla wszystkich instytucji o znaczeniu ponaddzielnicowym odbywało się na podstawie jednolitych zasad. Brakowało natomiast uregulowań określających zasady udzielania dotacji celowych na realizację zadań i programów oraz dokumentowania podejmowanych w tym zakresie decyzji. To sprawiło, że proces dotowania zadań i programów jest nieprzejrzysty i stwarza ryzyko uznaniowości w dysponowaniu środkami publicznymi”.
NIK stwierdziła również, że „Prezydent Miasta powoływał dyrektorów instytucji kultury i ustalał wysokość ich wynagrodzeń oraz nagród rocznych zgodnie z przepisami prawa. Wysokość wynagrodzeń wynosiła w latach 2018-2019 od 6 120 zł do 17 034 zł brutto i nie przekraczała limitów ustalonych w ustawie o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi („ustawa kominowa”). W Urzędzie m.st. Warszawy nie wprowadzono jednak wewnętrznych regulacji określających zasady ustalania wysokości wynagrodzeń dla dyrektorów miejskich instytucji kultury. Nie sporządzano też dokumentacji pozwalającej na ustalenie, jakimi kryteriami kierowano się w poszczególnych przypadkach przy określaniu wysokości tych wynagrodzeń”.
Jak oceniła NIK, „brak uregulowań wewnętrznych w tym zakresie powoduje nieprzejrzystość działań władz miejskich. Nieprzejrzyste również były zasady przyznawania nagród rocznych. W zarządzeniu w tej sprawie, pochodzącym z 2007 r., nie zamieszczono szczegółowych wskazówek w sprawie zasad i kryteriów, które powinny być zastosowane przy ocenie poszczególnych dyrektorów pod kątem osiągniętych przez instytucję wyników finansowych, realizacji zadań statutowych instytucji, sposobu gospodarowania użytkowanym przez instytucję mieniem oraz z tytułu dodatkowych osiągnięć”.
W efekcie ustaleń dokonanych w trakcie kontroli NIK zwróciła się z dwoma wnioskami do Prezydenta m.st. Warszawy. Po pierwsze Izba postuluje wprowadzenie uregulowań wewnętrznych, umożliwiających rozliczenie wykorzystania dotacji podmiotowych udzielonych instytucjom kultury w odniesieniu do faktycznie zrealizowanych przez nie wydatków w danym roku budżetowym. Po drugie zaapelowała o zwiększenie zakresu przedmiotowego kontroli i badań audytowych przeprowadzanych przez Miasto w instytucjach kultury o zagadnienia, których dotyczyły nieprawidłowości stwierdzone przez NIK.
mam/