Konwent Powiatów Województwa Podlaskiego przyjął stanowisko w sprawie niedofinansowania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Chodzi o zwiększenie wysokości dotacji do poziomu umożliwiającego realizację zadań zleconych bez angażowania środków własnych oraz wdrożenie procedury odzyskiwania przez jednostki samorządu terytorialnego środków wydatkowanych w latach poprzednich na realizację zadań zleconych. Przedstawiciele powiatów szczególną uwagę zwrócili na niewystarczający poziom finansowania zadań z zakresu geodezji i kartografii.

„Zlecanie zadań rządowych samorządom powiatowym odbywa się w istocie bez zapewnienia możliwości aktywnego uczestnictwa tych samorządów w procedurze planowania wielkości kwot z budżetu państwa, które byłyby wystarczające na ich realizację. Należy przy tym podkreślić, że to właśnie zainteresowane jednostki samorządu terytorialnego mają najbardziej aktualną i rzetelną wiedzę o kosztochłonności realizacji zleconych zadań” – wskazano w stanowisku. „W konsekwencji samorządy powiatowe planując niezbędne wydatki na realizację zadań zleconych często są zmuszone do zabezpieczania na ten cel środków własnych” – dodano.

W stanowisku przypomniano, że, zgodnie z art. 166 ust. 2 Konstytucji RP, jednostkom samorządu terytorialnego można zlecić ustawowo wykonywanie innych zadań publicznych, jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa. Natomiast samorządy z realizacji tych zadań zrezygnować nie mogą.

„Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2024 r. poz. 1572, ze zm.) jednostka samorządu terytorialnego wykonująca zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami otrzymuje z budżetu państwa dotacje celowe w wysokości zapewniającej realizację tych zadań. W przypadku gdy kwota dotacji nie zapewnia pełnej i terminowej realizacji zadania, jednostce samorządu terytorialnego przysługuje prawo dochodzenia należnego świadczenia wraz z odsetkami w wysokości ustalonej jak dla zaległości podatkowych w postępowaniu sądowym (49 ust. 4 i 5 tejże ustawy)” – wskazano.

Zaznaczono też, że w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1-2 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nieustalanie i niedochodzenie należności jednostki samorządu terytorialnego stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych, co prowadzi do  prób odzyskania należnych środków z budżetu państwa na drodze sądowej. 

W tym zakresie przywołano w stanowisku wyrok Sądu Najwyższego (sygn. akt I CSK 823/15), który orzekł, że „dotacja celowa, o której mowa w art. 49 ust. 1 u.d.j.s.t., jest dotacją o charakterze obligatoryjnym. Jedną z niewielu, w stosunku do której ustawodawca sformułował zasadę adekwatności. Uprawnia to do wniosku, że ustawodawca przyjął w tym zakresie pełną odpowiedzialność administracji rządowej za finansowanie zadań publicznych należących do jej kompetencji, zleconych do wykonania samorządowi. Żaden przepis rangi ustawowej nie nakłada na jednostki samorządowe obowiązku finansowania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej z dochodów własnych, jeżeli poziom środków przekazanych w formie dotacji nie jest wystarczający”.

mr/