Nauczyciel zawieszony w obowiązkach powinien zostać uwzględniony w sprawozdaniu z gwarantowania średnich wynagrodzeń pedagogom - odpowiada MEN naszej Czytelniczce. Publikujemy też stanowisko w sprawie czasu pracy nauczyciela.

Poniżej publikujemy pytania Czytelników oraz odpowiedzi opracowane przez pracowników Departamentu Strategii Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Beata: Czy nauczycieli, nauczycieli praktycznej nauki zawodu, pedagogów, psychologów, logopedów, bibliotekarzy i in. zatrudnionych w szkole na podstawie KN obowiązuje "doba pracownicza", wynikająca z zapisów Kodeksu Pracy. W PIPie udzielono odpowiedzi, że "doba pracownicza" dotyczy i nauczycieli. Czy w takim razie nauczyciel może zaczynać pracę np.w poniedziałek od godziny 12.00 a we wtorek od 8.00, środę od 11.00, czwartek od 9.00, w piątek od 8.00? Z czym się to wiąże?

Odpowiedź MEN: "Kwestie dotyczące czasu pracy nauczycieli, zarówno zatrudnionych w szkołach feryjnych jak i w nieferyjnych, uregulowane zostały szczegółowo w ustawie - Karta Nauczyciela. Ze względu na szczególną organizację pracy szkoły przepisy Kodeksu pracy nie mają zastosowania w powyższym zakresie.

Przepisy ustawy - Karta Nauczyciela określają maksymalne tygodniowe normy czasu pracy nauczycieli. W świetle art. 42 ust. 1 i art. 42c ust. 1 ustawy - Karta Nauczyciela czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień, rozłożonych na 5 dni roboczych. W konsekwencji oznacza to, iż w każdym tygodniu roku szkolnego nauczyciel musi pracować w ciągu 5 dni w wymiarze nie wyższym niż 40 godzin. Wyjątek stanowią nauczyciele dokształcający się, wykonujący inne ważne społecznie zadania, którym dyrektor może ustalić czterodniowy tydzień pracy.

Tym samym zapewnione zostały tygodniowe normy odpoczynku - 2 dni wolne od pracy w każdym tygodniu. Zgodnie z art. 42c ust. 2 ustawy - Karta Nauczyciela w szkołach, w których praca odbywa się we wszystkie dni tygodnia, nauczyciel korzysta co najmniej raz na dwa tygodnie z dwu kolejnych dni wolnych od pracy, z których jeden musi przypadać w niedzielę. Karta Nauczyciela, odmiennie natomiast niż Kodeks pracy, nie powołuje dobowej normy czasu pracy nauczycieli jak również dobowego odpoczynku.

Należy zauważyć, iż taka konstrukcja przepisów regulujących czas pracy nauczycieli ściśle koresponduje z zakresem obowiązków przez nich realizowanych, wynikających z zadań różnych typów i rodzajów szkół oraz placówek oświatowych. Zgodnie z art. 42 ust. l i 2 ustawy - Karta Nauczyciela w ramach ustalonego wynagrodzenia oraz czasu pracy nieprzekraczającego 40 godzin na tydzień nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć obowiązany jest realizować:

1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz (pensum),
2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, z tym że w ramach tych zajęć:
a)  nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnych, jest obowiązany prowadzić zajęcia opieki świetlicowej lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 2 godzin w tygodniu,
b)  nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, jest obowiązany prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 1 godziny w tygodniu;
3)  zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Jak wynika z powyższego, czas pracy nauczyciela zdeterminowany jest wykonywanymi przez niego zadaniami, przy czym wyłącznie zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz oraz zajęcia, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela, są realizowane w wymiarze określonym przepisami prawa oraz ewidencjonowane.

Praca nauczycieli poza ww. godzinami zajęć jest określona zadaniowo, a jej wymiar wynika z bieżących potrzeb szkoły. Podkreślić przy tym należy, iż część swoich zadań w ramach czasu pracy nauczyciel wykonuje w innym miejscu niż miejsce pracy, np. w domu oraz w nieokreślonym przez pracodawcę czasie. Do zadań tych należą w szczególności zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć oraz samokształceniem. Oznacza to, iż brak jest możliwości pełnego rozliczenia nauczyciela z realizacji 40-godzinnego tygodnia pracy.

Powyższy sposób określenia systemu pracy nauczycieli decyduje o tym, iż wymiar czasu pracy w poszczególnych dniach może być różny, a wymagana norma powinna być osiągnięta przez zrównoważenie tych wielkości w okresie rozliczeniowym, to jest w ciągu tygodnia.

Należy podkreślić, iż zakres i rozmiar zadań nauczycieli jest zróżnicowany w ciągu całego roku szkolnego. Zależy on od potrzeb uczniów i zadań szkoły a także rozkładu zajęć w zależności od okresów realizacji zajęć dydaktyczno - wychowawczych. Dlatego Karta Nauczyciela tak określa normy czasu pracy, aby nauczyciele mogli w pełni wykonywać swoje obowiązki pracownicze, bez narażania się na zarzut niewykonywania pracy lub niepodjęcia działań z uwagi na obowiązujące ścisłe normy czasu pracy.

Tak określone normy czasu pracy nauczyciela nakładają na dyrektora szkoły obowiązek podjęcia określonych czynności organizacyjnych. Na dyrektorze szkoły spoczywa bowiem obowiązek ustalenia organizacji pracy szkoły oraz zakresu i wymiaru zadań nauczycieli, w taki sposób, aby nie doszło do przekroczenia tygodniowych norm czasu pracy nauczycieli oraz tygodniowych okresów odpoczynku.

Zauważyć należy ponadto, iż przepisy ustawy - Karta Nauczyciela stanowią, iż łączny czas pracy nauczyciela nie może przekroczyć 40 godzin tygodniowo, przy czym nie przewiduje się możliwości wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych. Realizowane przez nauczycieli godziny ponadwymiarowe, w odróżnieniu od godzin nadliczbowych, to godziny ponad obowiązujący nauczyciela tygodniowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, a nie ponad obowiązujące nauczyciela normy czasu pracy. Przy rozłożeniu 40 - godzinnego czasu pracy nauczyciela na 5 dni w tygodniu oraz właściwej organizacji pracy szkoły nie powinno zatem dochodzić do sytuacji, w której nauczyciel nie będzie mógł skorzystać w każdej dobie z odpoczynku w wymiarze co najmniej 11 kolejnych godzin, tak jak jest to zagwarantowane powszechnymi przepisami prawa pracy. Jeżeli nauczyciel jest obowiązany do realizowania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć wychowawczych także w porze nocnej, odpowiednie okresy odpoczynku gwarantują mu przepisy § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 maja 2001 r. w sprawie realizowania przez nauczycieli tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć wychowawczych w porze nocnej (Dz. U. Nr 52, poz. 550)".

Marzena: W celu prawidłowej realizacji zapisu art.30a ustawy z dnia 26 stycznia 1982r Karta Nauczyciela zwracam się z zapytaniem: z dniem 14 stycznia 2011r. dyrektor szkoły zawiesił w pełnieniu obowiązków nauczyciela stażystę zgodnie z art. 84ust.1. W związku z zaistniałą sytuacją zostało ograniczone wynagrodzenie zasadnicze zgodnie z art. 84ust.1 Karty Nauczyciela. Czy zawieszonego nauczyciela należy ujmować w strukturze zatrudnienia w celu przygotowania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jst?

Odpowiedź MEN: "Zgodnie z § 3 ust. 6 - 8 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 6, poz. 35) przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli uwzględnia się liczbę etatów nauczycieli w okresach, w których wypłacono im wynagrodzenie ze środków ujętych w planie finansowym szkoły, zgodnie z wymiarem zatrudnienia określonym w umowie o pracę lub w akcie mianowania. Przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli nie uwzględnia się liczby etatów nauczycieli, proporcjonalnie do okresów, w których pobierali zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub zasiłek opiekuńczy. Przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli nie uwzględnia się, proporcjonalnie do okresów, w których nie wypłacono wynagrodzenia ze środków ujętych w planie finansowym szkoły, liczby etatów nauczycieli w okresach nieobecności w pracy, za czas których nie przysługuje wynagrodzenie.

Należy zauważyć, iż w okresie zawieszenia nauczyciela w pełnieniu obowiązków nie traci on prawa do całego wynagrodzenia lecz jedynie do dodatków oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe. Natomiast wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków może ulec ograniczeniu, a tymczasowo aresztowanego ulega ograniczeniu najwyżej do połowy, w zależności od stanu rodzinnego nauczyciela. W świetle powyższego, nauczycielowi w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków wypłaca się wynagrodzenie ze środków ujętych w planie finansowym szkoły, a zatem powinien on zostać uwzględniony przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli".

/aba/