Gminni urzędnicy zajmujący się egzekucją opłat śmieciowych powinni być wynagradzani jak pracownicy samorządowi, a nie poborcy skarbowi – uważa ministerstwo środowiska.

Publikujemy odpowiedzi resortu środowiska na pytania zawarte w poselskich interpelacjach dotyczące egzekucji opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

1. Czy prowadzenie egzekucji należności pieniężnych z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi będzie można powierzyć urzędowi skarbowemu, innemu podmiotowi, czy będzie to wyłączna kompetencja wójta, burmistrza, prezydenta?

Z art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015, z późn. zm.) wynika, że postępowanie egzekucyjne służące doprowadzeniu do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji administracyjnej prowadzone jest przez organy egzekucyjne.

W ramach tego postępowania organy egzekucyjne uprawnione są do stosowania środków przymusu (środków egzekucyjnych). Katalog administracyjnych organów egzekucyjnych uprawnionych do dochodzenia należności pieniężnych ma charakter zamknięty i zawarty został w art. 19 ww. ustawy.

Z kolei zgodnie z art. 6qa ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Stosownie zaś do art. 6r ust 1b ww. ustawy w przypadku przejęcia przez związek międzygminny zadań gminy, o których mowa w art. 3 ust. 2, organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest zarząd związku międzygminnego.

Organy egzekucyjne wymienione w art. 6qa i art. 6r ust. 1 tej ustawy mieszczą się w katalogu organów egzekucyjnych uprawnionych do stosowania egzekucji administracyjnej z mocy art. 19 § 8 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie bowiem z tym przepisem organem egzekucyjnym w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych może być inny organ w zakresie określonym odrębnymi przepisami. Wskazanie w drodze ustawy organów uprawnionych do stosowania środków egzekucyjnych wynika z tego, że egzekucja wkracza w sferę konstytucyjnie chronionego prawa własności.

Ponadto należy zauważyć, że ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w sposób szczegółowy normuje stosowanie środków egzekucyjnych, zapewniając jednocześnie szereg środków prawnych służących ochronie praw zobowiązanego przed naruszeniami prawa przez organ egzekucyjny, jak na przykład zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej czy skarga na czynności egzekucyjne.

Środki prawne uregulowane w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji rozpatrywane są w dwuinstancyjnym postępowaniu administracyjnym w formie postanowień wydawanych przez organy egzekucyjne i organy wyższego stopnia. Postanowienia te podlegają kontroli sądowoadministracyjnej.

W świetle powyższego organem uprawnionym do prowadzenia egzekucji należności z tytułu opłat za gospodarowanie opłatami komunalnymi jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta, a w przypadku przejęcia zadań gminy zarząd związku międzygminnego, którzy z urzędu obowiązani są do przestrzegania swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.

Ustawowych zadań w zakresie stosowania środków przymusu, jak i wydawania postanowień przypisanych tym organom nie można powierzyć firmie windykacyjnej ani też innemu administracyjnemu organowi egzekucyjnemu.

Naczelnik urzędu skarbowego będzie organem egzekucyjnym w zakresie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi wyłącznie w dwóch przypadkach: po zbiegu egzekucji administracyjnych (art. 63 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji) oraz w egzekucji z nieruchomości prowadzonej na wniosek wierzyciela (art. 110 i nast. ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).

2. Jak będzie wyglądał dostęp organu egzekucyjnego gminy do informacji dotyczących zobowiązanych w zakresie m.in.: wynagrodzenia, dochodów z innych źródeł; rachunków bankowych; posiadanych udziałów, ruchomości, praw majątkowych (obecnie gmina nie dysponuje takimi danymi)?

Wójtom, burmistrzom i prezydentom miast działającym jako organy egzekucyjne będą przysługiwały takie same uprawnienia jak pozostałym organom egzekucyjnym.

W przypadku gdy wójt, burmistrz, prezydent miasta działający jako organ egzekucyjny nie będzie posiadał informacji co do majątku zobowiązanego, z którego możliwe będzie przeprowadzenie egzekucji administracyjnej, organ ten uprawniony jest do zastosowania art. 36 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, zgodnie z którym w zakresie niezbędnym do prowadzenia egzekucji organ egzekucyjny może żądać od uczestników postępowania informacji i wyjaśnień, jak również zwracać się o udzielenie informacji do organów administracji publicznej oraz jednostek organizacyjnych im podległych lub podporządkowanych, a także innych podmiotów.

Jednocześnie należy wskazać, że koszty faktycznie poniesione przez organ egzekucyjny w związku z prowadzeniem egzekucji (w tym z poszukiwaniem składników majątkowych zobowiązanego) stanowią wydatki egzekucyjne, które co do zasady obciążają zobowiązanego.

3. Czy osobom zatrudnionym w komórkach egzekucyjnych w gminach będą przysługiwać wynagrodzenia na tych samych prawach jak poborcom skarbowym, czy też będą oni wynagradzani na zasadach określonych dla pracowników samorządowych?

Do pracowników organów jednostek samorządu terytorialnego wykonujących czynności egzekucyjne nie będą miały zastosowania przepisy rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2007 r. w sprawie uprawnień szczególnych przysługujących niektórym kategoriom członków korpusu służby cywilnej (Dz. U. Nr 76, poz. 506, z późn. zm.).

Rozporządzenie to reguluje bowiem zasady wynagradzania członków korpusu służby cywilnej zatrudnionych w komórce egzekucyjnej urzędu skarbowego na stanowisku komornika skarbowego, poborcy skarbowego, starszego poborcy skarbowego, referenta, starszego referenta, inspektora i starszego inspektora za osobiste wykonanie czynności w zakresie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych. Wydaje się zatem, że osoby te powinny być wynagradzane na zasadach określonych dla pracowników samorządowych.

4. Czy pobierane zgodnie z art. 64 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji opłaty za czynności egzekucyjne stanowić będą dochód gminy?

Stosownie do treści art. 64c § 9 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji środki pieniężne pochodzące z wyegzekwowanych lub pokrytych przez wierzyciela kosztów egzekucyjnych przypadają na rzecz tego organu, który je uzyskał, z zastrzeżeniem wskazanym w tym przepisie.

Opłaty za czynności egzekucyjne wynikające z prowadzonych przez uprawnione organy (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) egzekucji należności pieniężnych z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi będą stanowić należności tych organów, a zatem w konsekwencji – dochód gminy.

W omawianej sytuacji zastosowanie znajdą przepisy art. 3 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526, z późn. zm.), zgodnie z którymi dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być inne środki określone w odrębnych przepisach.

mp/Serwis Samorządowy PAP