Resort klimatu i środowiska przedstawił projekt nowelizacji ustawy o odpadach będący drugim elementem programu Czystość Plus. Regulacja wprowadza oczekiwane m.in. przez samorządy rozwiązania w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producentów opakowań (ROP).
Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt nowelizacji ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw. To kolejna regulacja, po projekcie noweli ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, stanowiąca zapowiadaną przez resort klimatu dużą reformę systemu gospodarki odpadami.
Najważniejszym elementem projektu jest wprowadzenie tzw. rozszerzonej odpowiedzialności producentów opakowań. W tym celu do ustawy o odpadach dodano nowy dział o tytule „Zapobieganie powstawaniu odpadów”. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, określono w nim działania, które mają być podejmowane zanim dojdzie do powstania odpadów, a więc już na etapie projektowania wyrobu (ekoprojektowanie), a także w fazie jego produkcji, dystrybucji oraz konsumpcji.
„Postępowanie to więc powinno dotyczyć zarówno procesów produkcyjnych, jak i, uwzględniając specyfikę działalności, procesów innych niż produkcyjne np. usługi” – zaznaczono w uzasadnieniu projektu.
W projekcie wskazano, że w celu zapobiegania powstawaniu odpadów stosuje się środki, które co najmniej: promują i wspierają zrównoważone modele produkcji i konsumpcji oraz zachęcają do projektowania, wytwarzania i korzystania z produktów, które są zasobooszczędne, trwałe, w tym trwałe w znaczeniu żywotności i braku sztucznego skracania cyklu życia, nadające się do naprawy, ponownego użycia i modernizacji.
Chodzi także m.in. o działania, które zachęcają do ponownego używania produktów i tworzenia systemów promujących naprawę i ponowne użycie, w szczególności w odniesieniu do sprzętu elektrycznego i elektronicznego, tekstyliów, mebli, opakowań oraz zmniejszają powstawanie odpadów, w szczególności tych, które nie nadają się do przygotowania do ponownego użycia ani do recyklingu;
W projekcie określono też, w jaki sposób podmiot wprowadzający produkty na terytorium kraju powinien ponosić koszty gospodarowania odpadami, z uwzględnieniem zbiorowego wypełniania obowiązków wynikających z rozszerzonej odpowiedzialności producenta.
Nowa ustawa zakłada, że koszty gospodarowania odpadami, w tym koszty związane z niezbędną infrastrukturą i jej eksploatacją, „są ponoszone przez pierwotnego wytwórcę odpadów lub przez obecnego lub poprzedniego posiadacza odpadów”.
Przy czym do kosztów tych zalicza się co najmniej koszty selektywnego zbierania odpadów powstałych z produktów, a następnie ich transportu i przetwarzania, a także informowania posiadaczy odpadów powstałych z produktów o środkach służących zapobieganiu powstawaniu odpadów, zakładach zajmujących się ponownym użyciem i przygotowaniem do ponownego użycia, systemach odbioru i zbierania odpadów oraz o zapobieganiu zaśmiecaniu. Producenci opakowań będą też pokrywać koszty gromadzenia danych i sprawozdawczości dotyczących produktów wprowadzanych do obrotu oraz zbierania i przetwarzania odpadów powstałych z tych produktów.
Projekt przewiduje opracowanie programów zapobiegania powstawaniu odpadów na poziomie krajowym i wojewódzkim.
Przy czym krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów (KPZPO) będzie załącznikiem do krajowego planu gospodarki odpadami (KPGO). Z kolei wojewódzki program zapobiegania powstawaniu odpadów będzie załącznikiem do wojewódzkiego planu gospodarki odpadami.
Regulacja przewiduje także opracowanie na poziomie krajowym i regionalnym odrębnych programów zapobieganiu powstawaniu odpadów żywności.
Projekt przewiduje też kolejne zmiany w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przede wszystkim doprecyzowano sposób postępowania z odpadami budowlanymi i rozbiórkowymi, w celu zapewnienia aby postępowanie z nimi było analogiczne jak z odpadami komunalnymi z wyłączeniem wymagań związanych ze sprawozdawczością.
Mając na uwadze umożliwienie pozbywania się wszystkich odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych, zapewniono przyjmowanie odpadów budowlanych i rozbiórkowych pochodzących z gospodarstw domowych w PSZOK-ach.
W związku z wprowadzeniem definicji odpadów budowlanych i rozbiórkowych oraz wyłączeniem tej kategorii odpadów spod definicji odpadów komunalnych wprowadzono szereg zmian związanych ze sprawozdawczością oraz obowiązkami gminy w zakresie uzyskiwania poziomów odzysku i recyklingu. Gmina nie będzie zobowiązana do uzyskiwania poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne, ponieważ odpady budowlane i rozbiórkowe po zmianie definicji odpadów komunalnych nie będą mogły stanowić odpadów komunalnych.
W związku z powyższym zlikwidowano obowiązek sprawozdawczy gmin oraz podmiotów odbierających odpady komunalne w zakresie tych odpadów. Informacje dotyczące tych odpadów będą znajdowały się w sprawozdaniach dotyczących gospodarowania odpadami. W celu utrzymania ciągłości przekazywania sprawozdań, przewidziano, że te przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2021 r.
W projekcie dodano też art. 3aa, który umożliwi gminom osiągnięcie za rok 2020 poziomu 50% recyklingu i przygotowania do ponownego użycia wyłącznie w odniesieniu do następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła.
Z kolei w art. 3b ust. 2 w związku ze zmianą definicji odpadów komunalnych uszczegółowiono, że przy obliczaniu poziomów recyklingu odpadów komunalnych nie uwzględnia się odpadów budowlanych i rozbiórkowych.
Ponadto doprecyzowano, że 55% poziom przygotowania do ponownego użycia i recyklingu w odniesieniu do wszystkich wytworzonych odpadów, gminy będą musiały osiągnąć dopiero w 2025 r. oraz odpowiednio 60% i 65% za rok 2030 oraz 2035.
Projekt wprowadza też rozwiązanie, które umożliwi gminom wypełnienie obowiązku ograniczania masy składowanych odpadów komunalnych. Zgodnie z proponowanym rozwiązaniem osiągany procent składowania odpadów komunalnych zostanie rozłożony w czasie (skokowo co 5 lat), tak aby docelowo w 2035 r. i kolejnych latach poziom składowania odpadów komunalnych nie przekraczał 10%.
mp/