Rządowy projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej zakłada powstanie systemu ochrony ludności, który będzie mógł się przekształcić w obronę cywilną. Na realizację nowych rozwiązań rząd będzie przeznaczać rocznie nie mniej niż 0,3 proc. PKB.

Podczas drugiego czytania posłowie złożyli poprawki do projektu, przez co został on ponownie skierowany do sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych.

W trakcie debaty poseł sprawozdawca Konrad Frysztak (KO) podkreślił, że ten długo wyczekiwany projekt niesie nowe rozwiązania, "chociażby kwestie, które są bardzo istotne, a które odnotowane zostały przy okazji ostatnich powodzi na południu Polski", czyli stworzenie systemu bezprzewodowej, bezpiecznej łączności.

"Ta ustawa ma przede wszystkim jeden bardzo, bardzo ważny zapis, to jest finansowanie. Po raz pierwszy będą przeznaczone konkretne pieniądze, w tym przypadku to 0,3 proc. PKB, na obronę cywilną. W przyszłym roku to około 10 mld zł" - zaznaczył Frysztak.

W wystąpieniach klubowych Paweł Szefernaker (PiS) zapowiedział zgłoszenie ośmiu poprawek do projektu. Jedna z nich dotyczy kwestii finansowania zadań.

"Zgłaszamy poprawkę, żeby to były środki z rezerwy celowej, a nie środki zabrane z modernizacji wojska" - powiedział.

Poseł PiS poinformował, że kolejna poprawka ma na celu "wzmocnienie roli wojewodów". "Ochrona ludności jest na czas pokoju, obrona cywilna na czas wojny. Chcemy uzupełnić organy ochrony ludności na czas pokoju o ministra obrony narodowej, a podmioty ochrony ludności na czas pokoju o wojska obrony terytorialnej" - dodał Szefernaker.

Ponadto - zdaniem posła PiS - ćwiczenia z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej powinno się przeprowadzać "nie rzadziej niż raz na rok", a nie raz na cztery lata. Szefernaker wskazał, że inna z poprawek dotyczy utrzymania legitymacji ochotniczej straży pożarnej. Zaznaczył, że klub PiS jest otwarty na dyskusje w sprawie omawianego projektu.

Posłanka Zofia Czernow (KO) wskazała na konieczność pilnego rozpoczęcia budowy schronów i innych miejsc zbiorowej ochrony dla ludności. Podkreśliła, że konkretne miejsca, w jakich mają powstać te obiekty, ich liczbę i pojemność mają zaplanować i wskazać organy ochrony ludności.

"Budowle ochronne i miejsca doraźnego schronienia powinny spełniać określone wymagania techniczne i lokalizacyjne" - powiedziała. Konrad Frysztak (KO) w imieniu klubu złożył cztery poprawki, które mają zostać omówione na posiedzeniu sejmowej komisji administracji i spraw wewnętrznych.

Urszula Nowogórska (PSL-TD) wskazała, że projektowana ustawa wypełnia lukę prawną powstałą w wyniku uchwalenia w 2022 r. ustawy o obronie ojczyzny, która uchyliła ustawę o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej. Podkreśliła, że ochrona ludności jest jak "skóra, która ochroni wszystko to, co się pod nią znajduje". W imieniu klubu PSL-TD zadeklarowała poparcie dla projektu.

Piotr Paweł Strach (Polska 2050-TD) wskazał, że tak jak wydawane są olbrzymie kwoty na siły zbrojne, tak powinny być wydawane środki także na "ochronę ludności w czasie W". Ocenił, że nie zostały wyciągnięte wnioski z historii Polski, a w ostatnich latach doszło do erozji wszelkiej infrastruktury obrony cywilnej. Przywołał wyniki kontroli, które wykazały, że nie mamy infrastruktury do tego, by bronić ludność cywilną w czasie zagrożenia. Bartosz Romowicz (Polska 2050 TD) złożył na ręce marszałka poprawki do projektu. Poinformował, że są wśród nich zarówno poprawki legislacyjne, porządkowe, jak i merytoryczne. Dodał, że są one uzgodnione ze stroną rządową.

Przedstawicielka Lewicy Joanna Wicha zapowiedziała, że klub złoży m.in. poprawkę dodającą zapisy, których celem jest umożliwienie ewakuacji ludności w sytuacjach zagrożenia wojną lub klęską żywiołową jeszcze przed ogłoszeniem stanu nadzwyczajnego. "Odpowiednie wczesne rozpoczęcie ewakuacji jest kluczowe, ponieważ stopień skomplikowania takich operacji oraz czas ich realizacji wymagają precyzyjnego planowania" - argumentowała.

Włodzimierz Skalik (Konfederacja) zwrócił uwagę, że ustawa będzie funkcjonowała przez wiele dekad i będzie wymagała dostosowania się do zmieniającej się rzeczywistości. W związku z tym, jak dodał, Konfederacja złoży poprawkę o wprowadzeniu dodatkowego zapisu, który zobowiązuje Radę Ministrów do przedstawienia Sejmowi i Senatowi sprawozdania z wykonania ustawy co dwa lata do końca kwietnia danego roku kalendarzowego. "Pierwsze takie sprawozdanie, zgodnie z tym przepisem, powinno być przedstawione do końca kwietnia 2026 r." - dodał Skalik.

"Bardzo cieszymy się, że możemy pracować nad tym projektem w Sejmie. Rozumiemy, że pracujemy pod presją czasu, ale nieustająco ubolewamy nad brakiem pogłębionej, merytorycznej dyskusji nad projektem dotyczącymi obrony cywilnej" - oceniła Marta Stożek (Razem). Dodała, że koło Razem składa sześć poprawek do projektu.

Wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Wiesław Leśniakiewicz odpowiadając na pytania posłów podczas drugiego czytania projektu ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej podkreślił, że samorząd jest kluczowym elementem budowania bezpieczeństwa państwa.

Ocenił, że stworzenie ustawy ponad podziałami jest najważniejsze dla obywateli. "Ta ustawa nie jest ustawą operacyjną. Ona jest zadaniowa, (...) nastawiona na przygotowanie państwa na sytuacje kryzysowe, w tym również na stany wojenne" - zaznaczył.

Przypomniał, że w ustawie gwarantuje się co najmniej 0,3 proc. PKB, które musi być przeznaczone na realizację tych zadań. "Dla nas najważniejsze było to, żebyśmy mieli zagwarantowane środki nie tyle dla potrzeby rządu, tylko dla potrzeb samorządowych" - wyjaśnił.

Zasadniczym celem ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej jest wypełnienie społecznego zapotrzebowania na bezpieczne i odporne środowisko cywilne w kontekście zagrożeń militarnych i pozamilitarnych. Ustawa koncentruje się na bezpieczeństwie obywateli i nie wpływa na swobody obywatelskie.

Konstrukcja systemu ochrony ludności zostanie oparta m.in. na strukturach PSP, OSP, Państwowego Ratownictwa Medycznego i Systemu Powiadamiania Ratunkowego. Na poziomie centralnym system ochrony ludności będzie koordynował szefa MSWiA, który będzie wspierany przez Rządowy Zespół Ochrony Ludności.

Projektowana ustawa określa m.in. zadania ochrony ludności w czasie pokoju i w czasie wojny; organy i podmioty realizujące zadania ochrony ludności; zasady planowania ochrony ludności i obrony cywilnej; zasady funkcjonowania systemu wykrywania zagrożeń oraz ostrzegania, powiadamiania i alarmowania o zagrożeniach; zasady użytkowania i ewidencjonowania obiektów zbiorowej ochrony oraz zasady funkcjonowania i organizację obrony cywilnej oraz sposób powoływania personelu do obrony cywilnej.

ak/ kkr/ iżu/ pak/ dsr/ jann/ lm/