Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt rozporządzenia w sprawie sposobu podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych dla jednostek samorządu terytorialnego. Regulacja stanowi wykonanie nowej ustawy reformującej dochody samorządów, zgodnie z którą subwencję oświatową zastąpią globalne potrzeby oświatowe JST. 

Projekt określa szczegółowe zasady podziału kwoty 102,6 mld zł, która ma w przyszłym roku trafić do samorządów na pokrycie potrzeb w obszarze oświaty. 

Jak wyjaśniono w uzasadnieniu, regulacja uzależnia wysokość kwoty potrzeb oświatowych od liczby uczniów przeliczeniowych otrzymanej przez zastosowanie zróżnicowanych wag i wskaźników dla wybranych kategorii uczniów, słuchaczy, wychowanków i dzieci, określonych typów szkół i rodzajów placówek oraz wskaźnika korygującego uwzględniającego etapy rozwoju zawodowego nauczycieli (nauczyciel początkujący, nauczyciel mianowany, nauczyciel dyplomowany). 

Zastosowano także wskaźnik korygujący, który zdaniem MEN, umożliwi naliczenie relatywnie wyższych kwot potrzeb oświatowych do tych jednostek samorządu terytorialnego, w których udział liczby etatów nauczycieli mianowanych i nauczycieli dyplomowanych w ogólnej liczbie etatów nauczycieli jest wyższy niż średnia w skali kraju, co przekłada się na poziom ponoszonych przez poszczególne jednostki samorządu terytorialne wydatków na wynagrodzenia nauczycieli. 

W uzasadnieniu wskazano też, że jednym z czynników uwzględnianych przy ustalaniu sposobu podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych jest sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego.

„W kalkulacji zastosowanej na potrzeby opracowania projektu rozporządzenia liczba uczniów przeliczeniowych jest przemnażana przez finansowy standard podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych. Standard ten, oznaczony symbolem „A” w załączniku do projektowanego rozporządzenia, otrzymuje się, dzieląc kwotę potrzeb oświatowych (KP), przez ogólną liczbę uczniów przeliczeniowych (Up). Zgodnie z wstępnym algorytmem podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych w roku 2025 szacuje się, że finansowy standard A wyniesie około 9 477 zł” – czytamy w uzasadnieniu projektu. 

MEN zwróciło uwagę, że w stosunku do roku 2024, w którym finansowy standard A wynosił 8 991 zł, wzrośnie on o około 5,4 proc., tj. o około 486 zł.

W uzasadnieniu podkreślono, że „łączna kwota potrzeb oświatowych będzie ustalana – co do zasady – analogicznie jak obecna część oświatowa subwencji ogólnej, dlatego projektowane rozporządzenie powiela – co do zasady – rozwiązania obowiązujące w poprzednim roku budżetowym określone rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2024”. 

Finansowanie oświaty - co się zmieni?

Zaznaczono jednak, że w projektowanym rozporządzeniu znalazło się kilka zmian i nowych rozwiązań.

Jedną z nich jest korekta wskaźników zwiększających i zmniejszających w zakresie liczby uczniów szkół. Zaproponowano m.in.  zwiększenie o 7,65 proc wskaźnika liczby uczniów szkół podstawowych oraz liczby uczniów ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, dla dzieci i młodzieży. Zaproponowano również zmniejszenie o 6,84 proc. wskaźnika liczby uczniów liceum ogólnokształcącego oraz liczby uczniów liceum sztuk plastycznych, dla dzieci i młodzieży, z wyłączeniem liceów ogólnokształcących oraz liceów sztuk plastycznych prowadzących jeden oddział klasy I lub nieprowadzących oddziałów klasy I.

Kolejna zmianą jest wprowadzenie zróżnicowania finansowania uczniów niepublicznych szkół policealnych kształcących w trybie stacjonarnym i zaocznym. W nowym rozporządzeniu zaproponowano zmniejszenie wskaźnika Sg obejmującego słuchaczy niepublicznych szkół policealnych kształcących w formie zaocznej z 0,005 do 0,003, tj. o ok. 40 proc. 

Projektowane rozporzadzenie przewiduje też uaktualnienie wag naliczanych z tytułu wprowadzenia standardów dla specjalistów,  a także zmianę sposobu finansowania uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, oraz zmiany w zakresie finansowania w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Ponadto zaproponowano uwzględnienie finansowania dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Chodzi o wagi na uczniów do lat 5 objętych wychowaniem przedszkolnym, kóre obliczono na podstawie obecnych wag naliczanych na uczniów 6-letnich i starszych w wychowaniu przedszkolnym. Przy czym, jak zaznaczono, wagi na dzieci 5-letnie są o ok. 10 proc. mniejsze w związku z wyższym wymiarem pensum nauczycieli dzieci 5-letnich i młodszych w wychowaniu przedszkolnym (25 godzin) niż dzieci 6-letnich i starszych w wychowaniu przedszkolnym (22 godziny). 

W projekcie zaproponowano też aktualizację wskaźnika zamożności, który ma być szacowany w oparciu o planowane podstawowe dochody podatkowe odrębnie wyliczane dla każdej jednostki samorządu terytorialnego oraz przeliczeniową liczbę mieszkańców. Dotychczas wskaźniki zamożności były obliczane w oparciu o rzeczywistą liczbę mieszkańców dla danej jednostki samorządu terytorialnego oraz w oparciu o częściowo historyczne a częściowo planowane dochody podatkowe oraz planowane poszczególne części subwencji ogólnej z pomniejszeniem o wpłaty do budżetu państwa. Dodatkowo nowy sposób wyliczania wskaźników ma być stosowany również dla miast na prawach powiatu. 

Łączna kwota potrzeb oświatowych w 2025 r. wyniesie 102,6 mld zł, z czego gminy otrzymają 67,6 mld zł (66 proc.), powiaty 33,9 mld zł (33 proc.), a województwa 1,1 mld zł. Zaproponowana kwota potrzeb oświatowych w 2025 r. jest wyższa w stosunku do kwoty części oświatowej subwencji ogólnej zaplanowanej w ustawie budżetowej na rok 2024 (po zmianach) o 14,6 mld zł tj. o 16,7 proc.

mp/