Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przedstawiło zestawienie kwot wydatków kwalifikowanych oraz dofinansowania zarejestrowanych do końca stycznia 2023 r. w ramach tak zwanego rejestru obciążeń na projekcie (ROP), według programów operacyjnych z perspektywy 2014-2020. 

Do wspomnianego rejestru trafiają zarówno  informacje na temat nieprawidłowości w rozumieniu formalnoprawnym, ale także zwykłe błędy operatorskie, czy np. niewykorzystane środki z płatności zaliczkowych, które beneficjenci unijnych funduszy zwracali do właściwych instytucji.

Z danych MFiPR wynika, że ogółem zarejestrowano tam ponad 9,7 mld zł (wydatki kwalifikowalne) i 8,14 mld zł (dofinansowanie UE). Z tej kwoty stwierdzone nieprawidłowości wyniosły ponad 2,62 mld zł (wydatki kwalifikowalne) i 1,78 mld zł (dofinansowanie). 

Spośród wszystkich programów operacyjnych perspektywy 2014-2020 najwyższe kwoty zarejestrowanych nieprawidłowości dotyczyły programu Inteligentny Rozwój - ponad 1,17 mld zł (wydatki kwalifikowalne) i prawie 675 mln zł (dofinansowanie). Na drugim miejscu był RPO Woj. Mazowieckiego, gdzie stwierdzono nieprawidłowości na ponad 174 mln zł (wydatki kwalifikowalne) i prawie 127 mln zł (dofinansowanie).

Z kolei w rejestrze podmiotów wykluczonych z możliwości otrzymania środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych ze środków europejskich znajduje się obecnie 1912 podmiotów (stan na 6 lutego 2023 r.), z czego najwięcej z woj. mazowieckiego (462) i z woj. wielopolskiego (261).

Procedura zwrotu nieprawidłowo wydatkowanych funduszy UE

Proces odzyskiwania środków od beneficjentów funduszy UE szczegółowo reguluje artykuł 207 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157 poz. 1240 ze zm.). Zgodnie z przepisem nieprawidłowo wykorzystane środki podlegają zwrotowi wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych. 

W pierwszej kolejności instytucja, która podpisała z beneficjentem umowę o dofinansowanie wzywa beneficjenta do zwrotu środków lub do wyrażenia zgody na pomniejszenie kolejnych płatności w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Po bezskutecznym upływie terminu wskazany w ustawie organ wydaje decyzję określającą kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki, oraz sposób zwrotu środków. 

Od wspomnianej decyzji służy odwołanie do właściwej instytucji zarządzającej, a w przypadku wydania decyzji w pierwszej instancji przez instytucję zarządzającą, wniosek do tej instytucji o ponowne rozpatrzenie sprawy. 

Środki odzyskane od beneficjentów zasilają źródło, z którego zostały wypłacone, to jest przede wszystkim budżet środków europejskich stanowiący wyodrębnioną część budżetu państwa. Środki te nie są zwracane do Komisji Europejskiej, lecz mogą posłużyć sfinansowaniu płatności na rzecz kolejnych projektów i beneficjentów w ramach programów polityki spójności. Tym samym nie następuje faktyczny przepływ środków z rachunków krajowych na rachunki Komisji Europejskiej.

mp/